بازماندگان سارس که واکسن کووید را دریافت کرده‌اند، ایمنی قوی دربرابر ویروس‌های کرونا دارند

تقریبا ۲۰ سال پیش از ظهور سارس‌کووید ۲، ویروس کرونای نزدیک و حتی کشنده‌تری سبب وحشت شد و تقریبا ۱۰ درصد از ۸۰۰۰ فرد عفونی را کشت؛ اما شیوع سندرم تنفسی حاد (سارس) در سال ۲۰۰۳ ممکن است هدیه‌ای برای تعدادی از بازماندگانش برجای گذاشته باشد.

مطالعه جدیدی نشان می‌دهد بیماران سابق سارس که دربرابر کووید ۱۹ واکسینه شده‌اند، به‌نظر می‌رسد که بتوانند تمامی گونه‌های در گردش ویروس SARS-CoV-2 و نیز ممکن است گونه‌هایی را که به‌زودی ممکن است ظاهر شوند، دفع کنند. آنتی‌بادی‌های توانا آن‌ها ممکن است حتی دربرابر ویروس‌های کرونای موجود در گونه‌های دیگر که فعلا به انسان‌ها منتقل نشده‌اند، محافظت کنند و ممکن است سرنخ‌هایی در‌این‌باره مهیا کنند که چگونه می‌توان واکسنی عمومی ساخت که بتواند از شیوع‌های احتمالی ویروس‌های کرونا در آینده پیشگیری کند.

گروهی از پژوهشگران به سرپرستی لینفا وانگ، متخصص بیماری‌های نوظهور در دانشکده پزشکی دوک-ان‌یواس سنگاپور هشت بازمانده سارس را شناسایی کردند که اخیرا دو دوز واکسن mRNA کووید ۱۹ را دریافت کرده بودند. آن‌ها در مجله The New England Journal of Medicine گزارش کردند که در لوله آزمایش، آنتی‌بادی‌های گرفته‌شده از خون افراد یاد‌شده به شیوه قوی سویه اولیه SARS-CoV-2 (ویروس عامل کووید ۱۹) و نیز SARS-CoV (ویروس عامل سارس) را خنثی کرد.

علاوه‌بر‌این، آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده مورد آزمایش به‌خوبی دربرابر گونه‌های آلفا، بتا و دلتای SARS-CoV-2 مؤثر بودند و ضمنا قادر بودند پنج ویروس کرونای مرتبط را که در خفاش‌ها و پانگولین‌ها یافت می‌شوند و به شیوه بالقوه می‌توانند انسان را عفونی کنند، مهار کنند.

_{در چادری در بیمارستانی در سنگاپور در دسامبر ۲۰۰۳ بیماران برای سندرم تنفسی حاد (سارس) غربالگری می‌شوند}

پریاموادا آچاریا، متخصص زیست‌شناسی ساختاری در دانشگاه دوک که روی واکسن عمومی ویروس‌های کرونا کار می‌کند و در مطالعه جدید همکاریی نداشته است، می‌گوید:

نشان دادن ایمنی گسترده دربرابر ساربکوویروس‌ها (زیرگروهی از ویروس‌های کرونا که حاوی ویروس‌های عامل سارس و کووید ۱۹ می‌شود)، شگفت‌انگیز و خبر بسیار خوبی می‌باشد. مقاله جدید اثبات مفهومی است که نشان می‌دهد امکان ساخت واکسنی عمومی علیه ساربکوویروس‌ها وجود دارد. این مطالعه ضمنا گام مهمی در مسیر ساخت واکسنی است که دربرابر تمام ویروس‌های کرونا مؤثر باشد.

ویروس‌های SARS-CoV و SARS-CoV-2 حدود ۸۰ درصد تشابه ژنتیکی دارند و هر دو زمانی که پروتئین سطحی آن‌ها یعنی اسپایک به گیرنده‌های سلولی انسانی موسوم به ACE2 متصل می‌شود، عفونت را آغاز می‌کنند؛ اما وقتی امسال پژوهشگران گزارش کردند افرادی که از سارس بهبود یافته‌اند، آنتی‌بادی‌هایی دارند که می‌توانند مانع از اتصال SARS-CoV به گیرنده ACE2 شود اما دربرابر SARS-CoV-2 قدرتی ندارند، وانگ تعجب کرد. او می‌گوید: «به این فکر می‌کردم که چرا وقتی هر دوی این ویروس‌ها به گیرنده یکسانی متصل می‌شوند، آنتی‌‌بادی‌های این افراد دربرابر هر دو مؤثر نیستند؟»

سلول‌های B سیستم ایمنی مجموعه‌ای از آنتی‌بادی‌ها را علیه هر ویروسی می‌سازند اما آزمایش‌های آزمایشگاهی معمولا حضور فراوان‌ترین آن‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. وانگ چنین استدلال کرد که شاید بازماندگان سارس حاوی جمعیتی از سلول‌های B باشند که هم SARS-CoV و هم SARS-CoV-2 را تشخیص می‌دهند اما به‌علت اینکه فراوانی آن‌ها کم است، تشخیص آن‌ها دشوار می‌باشد. او فکر کرد، چنانچه چنین باشد، واکسن کووید ممکن است بتواند جمعیت آن سلول‌های B دوکاره را تقویت کند و ایمنی بازماندگان را افزایش دهد.

گروه وانگ برای آزمایش این احتمال، آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده بازماندگان واکسینه‌شده سارس (که همه از کارکنان مراقبت‌های بهداشتی سنگاپور بودند) را با آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده بازماندگان سارس که واکسن کووید ۱۹ را دریافت نکرده بودند، مقایسه کردند. آن‌ها آنتی‌بادی‌های سه گروه دیگر را نیز بررسی کردند: افراد واکسینه‌نشده‌ای که در زمان آزمایش به کووید ۱۹ مبتلا بودند، افراد واکسینه‌شده‌ای که از SARS-CoV-2 بهبود یافته بودند و نیز افراد واکسینه‌شده‌ای که هیچگاه به این ویروس آلوده نشده بودند.

همانند روش جدیدی که تیم وانگ ایجاد کرده بود که توانایی آنتی‌بادی‌ها را ازنظر ممانعت از اتصال میان ACE2 و دامنه اتصال به گیرنده (RBD) اسپایک‌های مختلف آزمایش می‌کند، بازماندگان سارس که واکسن کووید را دریافت کرده بودند، تنها گروهی بودند که آنتی‌بادی‌های آن‌ها ده ویروس کرونای مختلف را خنثی کرد. ضمنا، سطح آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده دربرابر هریک نسبتا بالا بود.

نیل کینگ، مهندس زیست‌پزشکی در دانشگاه واشینگتن که روی واکسن‌های عمومی ویروس‌های کرونا کار می‌کند، مطالعه را بسیار جالب خواند و گفت ممکن است سبب تغییر اولویت‌بندی تلاش‌ پژوهشگران برای ساخت واکسن شود.

چندین گروه پژوهشی که درحال کار روی واکسن‌های عمومی ویروس‌های کرونا می‌باشند، درحال ترکیب اسپایک‌ها یا فقط دامنه‌های اتصال به گیرنده مهم هشت یا تعداد بیشتری ویروس مختلف می‌باشند؛ اما پژوهش جدید نشان می‌دهد ترکیبی از فقط دو مورد ممکن است برای محافظت دربرابر تمام ساربکوویروس‌ها کافی باشد.

از سمت دیگر، وانگ فعلا علت کارکرد خوب این آنتی‌بادی‌ها را کشف نکرده است که برای طراحی واکسن‌ها بسیار مهم است؛ زیرا خود دامنه‌های اتصال به گیرنده ممکن است سبب پاسخ ایمنی موردنیاز نمی‌شوند. طراحی آنچه ایمونوژن نامیده می‌شود، به تجزیه‌و‌تحلیل پیچیده زیست‌شناسی ساختاری نیاز دارد که پژوهشگران درحال کار روی آن می‌باشند که می‌تواند محل دقیق اتصال آن‌ها به دامنه‌های اتصال به گیرنده را مشخص کند. این اطلاعات می‌تواند به پژوهشگران کمک کند تا بخش‌هایی از اسپایک را که سبب تولید این آنتی‌بادی‌های محافظ می‌شوند، مهندسی معکوس کنند.

وانگ پیشنهاد می‌کند که برای ساخت واکسنی که دربرابر تمام گونه‌های SARS-CoV-2 مؤثر باشد یا واکسنی مؤثر دربرابر همه ساربکووویروس‌ها، بهترین ایمونوژن، ایمونوژنی است که مناطق مشترک SARS-CoV و ویروس‌های مرتبط با سارس از پانگولین‌ها و خفاش‌ها را با هم ترکیب کند. او می‌گوید: «می خواهیم واکسن تا جایی که ممکن است از SARS-CoV-2 فاصله داشته باشد، به شیوهی‌که سیستم ایمنی بدن انسان را مجبور کند که فقط آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده مشترک را تولید کند».

آزمایشگاه وانگ در کنار روی واکسن، ضمنا چندین آنتی‌بادی را از بازمانگان سارس که واکسن کووید ۱۹ را دریافت کرده‌اند، جدا کرده‌ است که نسبت‌به آنتی‌بادی‌هایی که گروه‌های پژوهشی دیگر توصیف کرده‌اند، دربرابر SARS-CoV-2 قوی‌تر می‌باشد. وانگ فکر می‌کند این آنتی‌بادی‌های مونوکلونال که می‌توانند در حجم بالایی در آزمایشگاه تولید شوند، می‌توانند نقش حیاتی در شیوع‌های آینده داشته باشد. او می‌گوید:

نیت داریم ترکیبی از چندین آنتی‌بادی مونوکلونال را تولید کنیم که ساربکوویروس‌های مختلف را خنثی کرده و برای مبارزه با دنیاگیری آتی آماده باشد. به‌این‌ترتیب، چنانچه آن‌قدر بدشانس باشیم که SARS-3 در انتظار ما باشد، در گذشته ترکیب درمانی مبارزه با آن را داشته باشیم.

اندرو وارد، متخصص زیست‌شناسی ساختاری در مؤسسه تحقیقاتی اسکریپس که درحال ساخت واکسن‌های عمومی ویروس‌های کرونا است، نتایج گروه وانگ را بسیار جالب می‌خواند، چنانچهچه برای او عجیب نیست که ایمنی دربرابر SARS-CoV و SARS-CoV-2 می‌تواند سبب محافظت وسیع‌تری دربرابر ساربکوویروس‌ها شود؛ اما وی از انجام چنین مطالعه‌ای متاثر شده می‌باشد. او می‌گوید: «خون بازماندگان معدود سارس منبع منحصر‌به‌فردی است که به‌سختی به‌دست می‌آید».

به‌گفته وانگ، ترکیب دسترسی به بازماندگان سارس در سنگاپور که ازنظر تعداد موارد، پنجمین کشور جهان بود و روش جدید، مطالعه آن‌ها را ممکن ساخت. او می‌گوید: «درحال‌حاضر آزمایشگاه دیگری نمی‌تواند این کار را انجام دهد».