توهمات، ادراکات حسی می‌باشند که در غیاب محرک ظاهر می‌شوند. چنانچه چه توهم اغلب با بیماری‌هایی مثل اسکیزوفرنی در ارتباط است، اما پدیده‌ی توهم می‌تواند در نبود سلامت روان هم رخ دهد. اما چه چیزی این اتفاقات غیر طبیعی را توجیه می‌کند؟ با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
انواع توهم
انواع زیادی از توهم وجود دارند که عبارت‌اند از توهم بینایی (توهم بصری)، توهم شنوایی (توهم صدا)، توهم بویایی (توهم بو)، توهم چشایی (توهم مزه) یا توهم بساوایی (توهم لمسی).
برای هر یک از حواس ما، شکلی از توهم وجود دارد. دلیل این امر این است که توهمات در حقیقت «حس‌های روح» می‌باشند؛ یعنی درک و احساس محرک در نبود محرک واقعی خارجی.
اغلب وقتی افراد دچار توهم می‌شوند، آن را با بیماری‌هایی همراه با روان‌پریشی مثل اسکیزوفرنی یا اختلالات عصبی‌شناختی مثل اشکال مختلف زوال عقل مرتبط می‌دانند.
توهم به استفاده از داروهای روان‌گردان مثل ال‌اس‌دی (LSD) و دی‌ام‌تی (DMT) ربط داده می‌شود.
اما توهم پیوسته در اثر اختلالات روان‌پریشانه یا داروهای روان‌گردان ایجاد نمی‌شود. توهم گاهی در نبود این فاکتورها هم پیش می‌آید.
پس چه چیزی باعث ایجاد توهم می‌شود؟ این پدیده چقدر شایع است و چه نقشی را درمورد‌ی خودمان به ما یاد می‌دهد؟ در ادامه این ویژگی خاص را بررسی می‌کنیم.
توهم بیشتر از آنچه ما فکر می‌کنیم، اتفاق می‌افتد
مطالعه‌ای که در British Journal of Psychiatry در سال ۲۰۱۷ منتشر شد، نشان داد که توهم در بین افراد بدون اختلالات روانی، درمورد فکری که دانشمندان در گذشته داشتند، خیلی شایع‌تر می‌باشد.
مؤلفین مقاله‌ی یاد‌شده یعنی دکتر ایان کلر از کالج سلطنتی جراحان ایرلند و دکتر جردن دویلدر از دانشگاه مریلند بالتیمور، اطلاعاتی که از راه نظرسنجی عوارض روان‌پزشکی بزرگسالان در سال ۲۰۰۷ به دست آورده بودند، آنالیز کردند. این نظرسنجی، یک بررسی شاخص ملی از سلامت روانی در انگلستان می‌باشد.
این داده‌ها حاوی اطلاعاتی درمورد‌ی سلامت روانی ۷۴۰۳ فرد ۱۶ ساله و بزرگتر طی یک سال می‌باشد. دکتر کلر و دکتر دویلدر درپیدا کردند که توهم بینایی و شنوایی، تقریبا در بین شرکت‌کنندگان حاوی اختلال شخصیت مرزی و شرکت‌کنندگان حاوی بیماری روانی غیر روان‌پریشانه به یک اندازه شایع بود.
ضمنا آن‌ها درپیدا کردند که بیشتر از ۴ درصد تمام پاسخ‌دهندگان نظرسنجی (از جمله افرادی که مشکل سلامت روان تشخیص داده شده نداشتند) گزارش دادند که توهم بینایی و شنوایی را تجربه می‌کنند.
دکتر کلر در گفتگو‌ای برای مجله‌ی بین‌المللی تایمز اظهار داشت که توهم درمورد آنچه افراد فکر می‌کنند شایع‌تر می‌باشد. تجربه‌ی توهم ممکن است ترسناک باشد و تعداد کمی از افراد به وضوح درمورد‌ی آن صحبت می‌کنند.
او افزود: «تحقیقات ما بسیار ارزشمند است، زیرا می‌تواند به افراد نشان دهد که تنها نیستند و اینکه داشتن این علائم لزوما با داشتن اختلال سلامت روان همراه نیست. این تحقیق در حقیقت تابوها را می‌شکند.»
تحقیقات منتشر شده در Scandinavian Journal of Psychology در سال ۲۰۱۵ هم نشان داد که توهم شنوایی به طرز شگفت‌آوری در نمونه‌ی معرف جامعه عمومی در نروژ شایع بود. احتمال بروز توهم شنوایی در دوران زندگی یک گروه ۲۵۳۳ نفره، ۳٫۷ درصد تخمین زده شد.
گویا که بوهای کاذب هم درمورد آنچه مردم فکر می‌کنند بسیار شایع‌تر می‌باشد. در سال ۲۰۱۸ مطالعه‌ی منتشر شده در مجله‌ی «جراحی گوش و حلق و بینی – جراحی سر و گردن» نشان داد که ۵٫۶ درصد افراد ۴۰ سال و بالاتر، درک بوی کاذب را تجربه کرده‌اند. این درصد طبق اطلاعات یک گروه ۷۴۱۷ نفره از شرکت‌کنندگان با متوسط سنی ۵۸ سال بود. با این وجود درمورد‌ی توضیح این پدیده‌ی توهم، محققان حرف زیادی برای گفتن نداشتند.
علل درک بوی کاذب مشخص نیست. دکتر کاتلین بینبریج و مسؤول تحقیقات از مؤسسه‌ی ملی ناشنوایی و اختلالات ارتباطی در مؤسسات ملی بهداشت ایلات متحده (NIH) در شهر بتزدا در مریلند می‌گوید این مشکل ممکن است به سلول‌های حسی بیش از حد فعال بویایی در حفره‌ی بینی مربوط باشد یا شاید به اشکال در کارکرد قسمتی از مغز که سیگنال‌های بو را استنتاج می‌کنند.
مکانیسم‌های بالقوه‌ی توهم را بشناسید
محققان در تلاش بوده‌اند که درک بهتری از مکانیسم‌های بیولوژیک را ورای انواع مختلف توهم بسازند. در سال ۲۰۱۹، محققان دانشگاه اورگن شهر یوجین، مطالعه‌ای را روی موش‌ها به انجام رساندند تا دریابند که توهمات چطور در مغز شکل می‌گیرند.
این مطالعه که در مجله‌ی گزارش‌های سلولی به چاپ رسید، چندین یافته‌ی شگفت‌انگیز را آشکار کرد. زمانی که محققان با تزریق ماده‌ی توهم‌زا در این جوندگان، توهم بینایی را در آن‌ها ایجاد کردند، متوجه شدند انتظاری که آن‌ها از تأثیر ماده‌ی توهم‌زا در مغز حیوان داشتند برآورده نشد.
محققان مشاهده کردند که موش‌های توهم‌زده، سیگنال‌های کمتری را بین نورون‌های قشر بصری (ناحیه‌ای از مغز که با تفسیر اطلاعات تصویری مرتبط است) تجربه کردند.
ممکن است فکر بر این باشد که توهمات بینایی در اثر فعالیت شدید نورون‌های مغز یا نبود تطابق سیگنال‌ها رخ می‌دهند. اما محققان از این پی بردن به این موضوع که یک داروی روان‌گردان بر خلاف انتظار، منجر به کاهش فعالیت در قشر بصری مغز می‌شود، غافلگیر شدند.
با وجود تعجب اولیه، محقق ارشد این مطالعه، پروفسور کریس نیل خاطر نشان می‌کند که منطقی است که توهمات بینایی باید به این روش در مغز شکل بگیرند.
او توضیح می‌دهد که درک آنچه در جهان در حال اتفاق است، عبارت است از تعادل بین دریافت اطلاعات و تفسیر فرد درمورد‌ی آن‌ها. چنانچه به وقایعی که اطراف شما در حال رخ دادن می‌باشند زیاد اهمیت نمی‌دهید اما آن‌ها را بیش از حد تفسیر می‌کنید، این می‌تواند به توهم منجر شود.
ضمنا تحقیقات بسیاری درمورد‌ی علل و مکانیسم‌های مرتبط با توهمات شنوایی (از شگفت انگیزترین انواع حس‌های روح) وجود دارد.
برای نمونه، مطالعه‌ای منتشر شده در مجله‌ی eLife در سال ۲۰۱۷، به درک این موضوع کمک می‌کند که چطور و چرا بعضی افراد ممکن است فکر کنند صداهایی را می‌شوند که واقعا وجود ندارند.
طبق گفته‌های محققان این مطالعه، این امر ممکن است نتیجه‌ی خطا یا اختلال کارکرد در پروسه گفت‌وگوی درونی و تمایز آن با بلند حرف زدن باشد.
محققان توضیح می‌دهند که وقتی افراد با صدای بلند حرف می‌زنند، مغز دو کار را انجام می‌دهد. اول این که مغز، آیین نامه‌هایی را به تارهای صوتی، زبان و لب‌ها یعنی دستگاه صوتی ما می‌فرستد تا این آیین نامه‌ها را در مسیر درست هدایت کرده و دستگاه صوتی بتواند صداهای صحیح را تلفظ کند. در عین حال و مقارن، مغز یک کپی داخلی هم از این آیین نامه‌ها تولید می‌کند که دانشمندان به آن «کپی وابران» (Efference Copy) می‌گویند. این کپی با ارسال آیین نامه‌هایی به نواحی مغز که با شنوایی مرتبط است، امکان پیش‌بینی صداهایی را می‌دهد که دستگاه صوتی ما در شرف تولید آن‌ها می‌باشند.
این، قسمتی از چگونگی تشخیص صدا و گفتار خودمان می‌باشد. پروفسور توماس ویتفورد محقق ارشد توضیح می‌دهد که کپی وابران، پاسخ مغز به ادای کلام خود مولد را با دادن منابع ذهنی کمتر به این صداها تعدیل می‌کند. زیرا آن‌ها بسیار قابل پیش‌بینی می‌باشند.
پروفسور فیتفورد و همکارانش طی این تحقیق درپیدا کردند که مغز، کپی وابران را نه فقط از افکاری که به نیت گفته شدن به ذهن می‌آیند، ایضاً از صحبت‌های درونی فرد هم تولید می‌کند. گفت‌وگوهای درونی که افراد در ذهنیت خود و بدون اینکه آن‌ها را بلند بیان کنند، پردازش و بررسی می‌کنند.
ممکن است توهمات شنوایی وقتی ایجاد می‌شوند که در کپی وابرانِ مکالمات درونی افراد، اشکالی پیش می‌آید.
دانشمندان فرض می‌کنند که ممکن است توهمات شنوایی وقتی ایجاد می‌شوند که در کپی وابرانِ مکالمات درونی افراد، اشکالی پیش می‌آید. به گفته‌ی پروفسور توماس ویتفورد: «همه‌ی ما صداهایی را در سرمان می‌شنویم. شاید مشکل از آنجایی ایجاد می‌شود که مغزمان توانایی گفتن این را ندارد که من این صداها را تولید می‌کنم.»
توهمات چه چیزی را به ما می‌آموزند؟
اکثر توهماتی که ممکن است افراد تجربه کنند، در حقیقت در گستره‌ی تجربه‌های معمولی قرار می‌گیرند. برای مثال، حس مبهم اینکه صدای زنگ تلفن را شنیده‌اید، وقتی در حقیقت کسی زنگ نزده یا دیدن سایه‌ی شبحی از گوشه‌ی چشم وقتی که کسی آنجا نیست.
دکتر فیلیپ کورلت و دکتر آلبرت پاورز، دو محقق دانشگاه یل و مرکز سلامت روان کنتیکت در نیو هاون، آزمایش‌های بسیاری را درمورد‌ی ماهیت توهم انجام داده‌اند.
آن‌ها استدلال می‌کنند که طیفی از حس‌های کاذب وجود دارند و اینکه اکثر توهمات در حقیقت ممکن است منعکس کننده‌ی نحوه‌ی کارکرد مغزمان باشند. برای مثال پیش‌بینی درمورد‌ی محرک و محیط‌هایی که در آن ها همکاری و حرکت می‌کنیم.
دکتر کورلت و دکتر پاورز در مقاله‌ای پژوهشی که در سال ۲۰۱۸ در روان‌پزشکی جهان چاپ شد، نوشتند که شاید توهمات از «عدم تطابق» بین پیش‌بینی‌هایی که مغز درمورد‌ی واقعیات پیرامون ما می‌کند و آنچه در حقیقتیت حقیقی اتفاق می‌افتد، سرچشمه می‌گیرند.
در یک مقاله‌ی پژوهشی دیگر که در سال ۲۰۱۷ در یک مجله‌ی علمی چاپ شد، این دو محقق به همراه دکتر کریستوف میتیس دانشیار دانشگاه آرهوس دانمارک، شواهدی را که از راه یک سری آزمایش‌ها جمع‌آوری کرده بودند، عرضه دادند. گویا که شواهد جمع آوری شده از این ایده حمایت می‌کنند.
دکتر کورلت به ژورنال آتلانتیک گفت: «وقتی درگیر امور دنیا می‌شویم، اطلاعات حسی را فقط به صورت منفعلانه از راه چشم‌ها و گوش‌ها درک نمی‌کنیم. ما در حقیقت از چیزی که انتظار داریم وجود داشته باشد، یک مدل در ذهن خود می‌سازیم. با تأکید بر اینکه وقتی این انتظارات و پیش‌بینی‌ها اتفاق نمی‌افتند، گاهی ممکن است به‌عنوان توهم تلقی شوند.»
دیگر محققان این نکته را خاطر نشان می‌کنند که تجربه‌ی توهمات مشخص‌تر، گاهی حتی می‌تواند به نفع فرد باشد.
در مقاله‌ی پژوهشی چاپ شده در سال ۲۰۱۷ در مجله‌ی «روان‌شناسی و روان‌درمانی: نظریه، تحقیق و تمرین» دکتر فیلیپو وارسه، دکتر وارن مانسل و دکتر سارا تای از دانشگاه منچستر از انگلستان به این نکته اشاره کردند که تمام توهمات شنوایی ناراحت‌کننده نیستند.
در این مطالعه که افراد حاوی مشکلات سلامت روان با تجربه‌ی توهمات شنیداری، در آن شرکت کردند، نشان داده شد که چطور افراد به صداهایی که فکر می‌کنند شنیده‌اند واکنش نشان می‌دهند. ضمنا این مطالعه بین اینکه آیا آن صداها افراد را به فعالیت‌های روزمره‌اشان تشویق می‌کنند یا از آن باز می‌دارند هم تفاوت مهمی قائل شد.
دکتر وارسه اشاره می‌کند که اکثر افراد حاوی توهم شنوایی و مشکلات سلامت روان شرکت‌کننده در مطالعه‌ی ما، صداها را به‌عنوان مانعی در جهت رسیدن به اهدافشان تجربه کردند و آن‌ها را ناراحت‌کننده و مشکل‌ساز تلقی نمودند. اما تلقی عده دیگری از همین افراد از صداها این بود که رسیدن به اهداف را راحت‌تر می‌کند. ازاین رو این صداهای کاذب، در حقیقت بخشی سازنده و خوشایند از زندگی این افراد می‌باشد.
محققان می‌گویند به‌زودی، چنین بینش‌هایی شاید به متخصصان سلامت روان کمک کند تا بتوانند در سامان دادن به مشکلات مراجعین خود و توهمات بالقوه ناراحت‌کننده، به آن‌ها یاری برسانند. ما باید در جست‌وجوی راهی باشیم که به مراجعین کمک کند تا نحوه‌ی ارتباط صداها با اهداف مهم زندگی‌شان را کشف کنند و به این وسیله به آن‌ها قدرت داده تا به سوی اهداف خود در زندگی پیش بر وند. این یک راه موثرتر و قابل قبول‌تر برای حمایت از این افراد خواهد بود.
منبع: medicalnewstoday
منبع
