ضرب دیپلماسی در آزمایش موشکی/صلح در شبه جزیره کُره؛ دور یا نزدیک؟ – وب‌اینجاست

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: کمتر از یک سال می‌شود که جو بایدن رئیس جمهور دموکرات آمریکا سکان دار کاخ سفید شده و در این مدت، به رغم آنکه از مهار چین گرفته تا برنامه هسته‌ای ایران و خروج از افغانستان، پیوسته اولویت‌های مهم‌تری در برنامه سیاست خارجی خود داشته؛ حداقل آنطور که خودش ادعا می‌کند، در دیپلماسی با کره شمالی را هم نیمه باز گذاشته می‌باشد.

اما مسئله این است که گویا بایدن فعلاً نیت ندارد که از این دریچه محدود برای خروج از بن بست مذاکره استفاده کند و برای همین است که این در نیمه باز، جز شلیک پیاپی موشک‌های پیونگ یانگ، رو به چشم انداز دیگری باز نمی‌شود.

🛑لمینت متحرک دندان(2فک کامل)🔥فقط 105 تومان ✅با امکان پرداخت درب منزل

کره شمالی و اهرم‌های فشار

شخصاً حساب تعداد آزمایش‌های موشکی کره شمالی از دستم خارج شده است (به روایتی ۸ مورد از نخستی سال میلادی جاری). اما به غیر از پرتاب موشک از زیردریایی در ماه میلادی اکتبر، در ماه میلادی سپتامبر هم شاهد ۴ آزمایش موفق بودیم که از آن جمله می‌توان به شلیک موشک فراصوت و ضمنا پرتاب موشک بالستیک از روی قطار اشاره کرد.

از این میان، شلیک یکی از موشک‌ها همزمان بود با سفر وانگ ئی وزیر خارجه چین در مقام اساسی ترین حامی بین المللی پیونگ یانگ به کره جنوبی، و یکی دیگر هم وقتی شلیک شد که نمایندگان آمریکا، کره جنوبی و ژاپن برای برون رفت از بن بست مذاکره با کره شمالی در واشنگتن گرد هم آمده بودند.

مسئله این است که دولت بایدن به رغم آنکه مدعی تمایل برای همکاری بدون پیش شرط با کره شمالی است؛ تاکنون هیچ تلاش محسوسی در این زمینه انجام نداده می‌باشد. اما پاسخش به همه آزمایش‌های موشکی کره شمالی هم کمابیش یکسان است که در قالب کلیشه کلی «این اقدام را محکوم می‌کنیم اما از مذاکره هم استقبال می کنیم» گنجانده می‌شود.

کره شمالی اما بدون حرف و در مقام عمل، از کلیشه مانندی در پاسخ به آمریکا استفاده می‌کند. چنانچه دقت کرده باشید، بعد از هر بار آزمایش موشکی پیونگ یانگ، وزارت دفاع آمریکا بیانیه‌ای با این مضمون صادر می‌کند که «این آزمایش تهدیدی برای ما نیست اما به حمایت از متحدانمان متعهد هستیم». جالب آنکه بعد از شلیک موشک از زیردریایی، پیونگ یانگ هم به رغم انتقادی که از برگزاری نشست شورای امنیت داشت؛ به وضوح اعلام کرد که «آمریکا انگیزه این آزمایش نبوده است». این یعنی اینکه کره شمالی به قرار گذاشته شده با دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا بنا به عدم آزمایش موشک‌های قاره پیمایی که قابلیت نفوذ به خاک ایالات متحده را داشته باشند؛ پایبند است که این به نوبه خود یعنی تلاش متقابل برای «باز نگه داشتن» در دیپلماسی حال آنکه همزمان، با شدت بخشیدن به آزمایش موشک‌های میان بُرد، به واشنگتن یادآوری می‌کند که فرصت کوتاهی در اختیار دارد. از سمت دیگر، کره شمالی می‌خواهد در صورت آغاز مذاکره، اهرم فشار بیشتری را در دست داشته باشد.

سیگنال‌های متضادی هم که پیونگ یانگ ارسال می‌کند؛ در همین راستا قابل ارزیابی است که از آن میان می‌توان به احیای خط تماس اضطراری با کره جنوبی و استقبال از پیشنهاد اخیر «مون جائه این» رئیس جمهور این کشور برای پایان رسمی جنگ بین دو کره اشاره کرد که اقداماتی مغایر با آزمایش‌های موشکی پیونگ یانگ تلقی می‌شوند اما در کل، قسمتی از یک سیاست واحد می‌باشند.

کلاف سردرگم روابط؛ پیدا کردن سررشته

از همان روز ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ که جو بایدن وارد کاخ سفید شد؛ مون جائه این همتای کره جنوبی تلاشی قابل ملاحظه را برای آغاز مجدد مذاکرات واشنگتن-پیونگ یانگ در پیش گرفت و حتی در مقایسه‌ای جسورانه، از بایدن خواست تا ادامه دهنده راه دونالد ترامپ باشد و ملاقاتهایی حضوری را با کیم جونگ اون رهبر کره شمالی تدارک ببیند.

این تلاش‌ها درماه های اخیر، ساختاری چندجانبه به خود گرفته که عمده تمرکز آن، راضی کردن چین به میانجیگری برای رفع تنش با پیونگ یانگ بوده می‌باشد.

پیشنهاد مون جائه این برای اینکه کره جنوبی، کره شمالی، آمریکا و شاید چین، اعلامیه‌ای رسمی برای پایان جنگ دو کره صادر کنند؛ نمونه‌ای دیگر از تلاش برای دخیل کردن پکن در پروسه آغاز مذاکره برای خلع سلاح هسته‌ای شبه جزیره کره تلقی می‌شود.

از سمت دیگر، «چانگ اویی یونگ» وزیر خارجه کره جنوبی از ماه سپتامبر تاکنون دو ملاقات با «وانگ ئی» همتای چینی داشته که یکی در سئول و آن دیگری، جمعه گذشته، در حاشیه اجلاس جی ۲۰ در رُم بود.

چانگ اویی یونگ در سفر هفته قبل خود به روسیه دیگر متحد نزدیک پیونگ یانگ نیز، با «سرگئی لاوروف» همتای روس ملاقات کرد و طرفین در بیانیه‌ای مشترک، خواهان ازسرگیری مذاکرات شبه جزیره کره شدند.

ملاقات نمایندگان خاص آمریکا، کره جنوبی و ژاپن هم که کمابیش به امری معمول میان سه کشور تبدیل شده می‌باشد. اما سوال این است که تقلای مون جائه این برای به جریان انداختن مذاکرات واشنگتن-پیونگ یانگ از به خاطر چیست؟

شاید کوتاه‌ترین پاسخ این باشد که مون به شکستن بن بست مذاکرات به چشم آخرین سنگ زیربنا برای به جا گذاشتن میراثی ماندگار از خود، تا پیش از پایان دوره زمامداری پنج ساله‌اش در ماه میلادی می، نگاه می‌کند.

کره شمالی هم به دنبال آن است تا از فشاری که روی مون است، در راستای پیشبرد منافع ملی خود استفاده کند و پافشاری رئیس جمهور کره جنوبی برای متقاعد کردن واشنگتن به کاهش تحریم‌های پیونگ یانگ به عنوان مشوقی برای راضی شدن همسایه شمالی برای حضور پای میز مذاکره، در همین راستا قابل ارزیابی می‌باشد.

از سمت دیگر، کره شمالی می‌تواند روی تحولات سیاست خارجی سئول تأثیرگذار باشد. تلاش در راستای برقراری صلح، از اهمیت زیادی برای مردم کره جنوبی برخوردار است و احیای مذاکرات می‌تواند اقبال حزب دموکراتیک حاکم را در انتخابات بعد، افزایش دهد. مون و کیم جونگ اون رهبر کره شمالی در سال ۲۰۱۸ و پیش از به بن بست رسیدن مذاکره با آمریکا، سه بار ملاقات کردند و ملاقات چهارم می‌تواند به موافقت پارلمان کره جنوبی با توافقی منجر شود که در همان سال میان این دو حاصل شد تا به این ترتیب، دولت‌های آتی سئول هم مجبور به پیروی از سیاست همکاری با پیونگ یانگ باشند و این همان میراثی است که مون به دنبال تثبیت آن می‌باشد.

این را هم باید گفت که پیونگ یانگ از همکاری با مون به عنوان فردی آشتی جو که از ابراز تمایلات ضدچینی پرهیز می‌کند؛ سود می‌برد چرا که چنانچه رئیس جمهور آینده کره جنوبی ضد چین باشد، بایدن هم لزومی نمی بیند تا برای ترغیب او به پیوستن به ائتلاف ایندوپاسیفیک، سر سیاست‌های سئول در باب کره شمالی کوتاه بیاید مخصوصا که اکنون، در ژاپن هم «فومیو کیشیدا» در رأس قدرت است که رویکردی تقابل جویانه را با پکن در پیش گرفته می‌باشد. اینکه پیونگ یانگ در بیانیه‌های مختلف، مذاکره را به ترک رفتار خصمانه واشنگتن مشروط کرده است، از این دوراندیشی ناشی می‌شود که برای روزهای بعد از زمامداری مون، حداقل در حد رفع کاهش تحریم‌ها، تضمین‌هایی گرفته باشد.

در مقابل، مون هم با تهدیدهایی نه چندان آشکار بنا به همکاری بیشتر با ائتلاف ضدچینی ایندوپاسیفیک و حتی احتمال همکاری شرکت‌های کشتیرانی کره جنوبی در پروژه‌های زیردریایی‌های بومی تایوان، به چین هشدار می‌دهد چنانچه در ترغیب کره شمالی برای همکاری با چین دیپلماسی فعالانه تری نداشته باشد؛ به گزینه‌های دیگری متوسل می‌گردد.

البته، این طور نیست که چین هم در این زمینه دست بسته بماند. مثلاً همینکه همزمان با حضور وانگ ئی در سئول، کره شمالی آزمایش موشکی انجام می‌دهد، خود نوعی اهرم فشار محسوب می‌شود یا اینکه پرتاب موشک بالستیک از زیردریایی کره شمالی همزمان می‌شود با رزمایش مشترک چین و روسیه در دریای ژاپن. همه اینها نشان می‌دهد که اوضاع در شبه جزیره کره و نوع همکاری بازیگران با یکدیگر بسیار پیچیده‌تر از آن است که امید به برقراری ثبات داشته باشیم حال آنکه در هر لحظه نیز، طبق ظرافت‌هایی که در رابطه‌های متقابل یا چندگانه وجود دارد؛ انتظار برگشتن ورق در راستای ایجاد تحولی قابل ملاحظه وجود دارد.

اما این تحول قابل ملاحظه در صورتی حاصل می‌شود که بایدن از سیاست منفعلانه «صبر راهبردی» دوره اوباما فاصله بگیرد و به دنبال استراتژی جسورانه تری برود که لازمه آن خارج کردن کره شمالی از انزوای دیپلماتیک بر مبنای اعتماد متقابل به عنوان حلقه مفقوده رابطه واشنگتن-پیونگ یانگ می‌باشد.