مرغ مگس ماده برای درامان‌ماندن از مزاحمت نرها، خود را به‌شکل آن‌ها درمی‌آورد

وقتی نوعی ماده مرغ مگس بالغ به‌نام ژاکوبین (گل‌آشام سفیدگردن) تخم می‌گذارد، جفت او که نقشی یکسان در شکل‌گیری تخم ایفا کرده است، ناپدید می‌شود. فقط به‌لطف ساعت‌ها تلاش جنس ماده است که تخم لانه دارد. زمانی که جوجه سر از تخم در‌آورد، ماده مرغ مگس به‌تنهایی غذای بالاآورده‌اش را با نوک بلندش به او خواهد داد. سپس در این مرحله است که مزاحمت‌های مداوم آغاز می‌شود.

وقتی ماده مرغ‌های مگس که بدنی به رنگ سبز ملایم دارند، برای نوشیدن شهد به نشان گل‌ها میر وند، نرهای هم‌نوع تجاوزگرشان که سرهایی با رنگ آبی تند دارند، آن‌ها را تعقیب می‌کنند و به بدنشان نوک و ضربه می‌زنند. بااین‌حال، تعدادی ژاکوبین‌های سفیدگردن که از مکزیک تا برزیل یافت می‌شوند، برای در امان‌ماندن از این مزاحمت‌ها ترفندی جالب دارند.

ماده مرغ‌های مگس به‌جای پوشاندن خود در پرهای سبز، به رنگ آبی روشن درمی‌آیند و دراصل به مرغ مگس نر شبیه می‌شوند. همانند مقاله‌ای که روز پنجشنبه در نشریه کارنت بایولوژی منتشر شد، دانشمندان درپیدا کردند که مرغ‌های مگس نرشکل با این ترفند از مزاحمتی در امان می‌مانند که نرها برای ماده‌های سبز ایجاد می‌کنند.

جِی فالک،‌ زیست‌شناس تکاملی در دانشگاه واشنگتن و نویسنده مقاله به نیویورک تایمز گفت در ۵۰ سال قبل، اغلب دانشمندان برای توضیح اینکه چرا اکثر پرندگان نر خصوصیات زینتی خودنمایانه دارند (مانند پرهای فریبنده دم طاووس یا سر آبی کبود مرغ مگس) بر نظریه انتخاب جنسی یا انتخاب جفت اتکا کرده‌اند. دکتر فالک ضمن همکاری با مؤسسه پژوهش‌های گرمسیری اسمیتسونین، به‌عنوان دانش‌آموخته آزمایشگاه پرنده‌شناسی کورنل، مدیریت پژوهش جدید را برعهده داشت.

تئوری‌های یادشده هنگام به‌کارگیری برای پرندگان ماده ممکن است از اعتبار می‌افتند؛ زیرا ماده‌ها می‌توانند زینت‌های خود را برای مزایایی تکاملی تکامل دهند که هیچ ربطی به جفت‌یابی ندارد. دکتر فالک به نیویورک تایمز گفت «چنانچه ما بیش از حد بر نرها و انتخاب جنسی تمرکز کنیم، قطعا تصویر بزرگ را ازدست می‌دهیم و در عرضه نمایی جامع از طبیعت ناکام می‌مانیم.» از نگاه فالک راهکار مشکل، «انتخاب اجتماعی» است: نظریه‌ای که زندگی اجتماعی کل گونه‌ها را به‌عنوان عامل محرک تکامل درنظر می‌گیرد.

کیمبرلی روزوال، زیست‌شناس در دانشگاه ایندیانا که در پژوهش دکتر فالک همکاریی نداشت، می‌گوید «این فرض که خصوصیات عجیب باید با انتخاب طبیعی مرتبط باشند، فرضیه‌ای نیازمند آزمایش می‌باشد. ماده‌ها در تمام زمینه‌ها رقابت می‌کنند؛ اما فقط تعدادی از آن رقابت‌ها با تکاپو برای پیدا کردن جفت مرتبط می‌باشند.

ژاکوبین سفیدگردن تقریبا ۷/۵ گرم وزن دارد و نرها تا حدود ۱۲ سانتی‌متر رشد می‌کنند. این پرندگان بازیگرانی ناشی نیز می‌باشند و اغلب به‌منظور خودنمایی، دمشان را به شکل بادبزن تکان می‌دهند و پشتک وارو می‌زنند. دکتر فالک آن‌ها را «ورزشکاران پرادعای دنیای مرغ مگس» می‌نامد.

اما رنگ‌های متفاوت درمیان ماده‌ها رازی طولانی بوده می‌باشد. دکتر فالک در جریان مطالعه خود، با مقاله‌ای از سال ۱۹۵۰ برخورد کرد که ترکیب رنگ ماده ژاکوبین‌های سفیدگردن را توصیف می‌کند. تعدادی از آن‌ها سبز بودند؛ اما دیگران چنان قانع‌کننده نر به‌نظر می‌آمدند که گرد‌‌آورندگان اولیه به‌منظور تأکید، دو مرتبه نماد جنس ماده را در کنار یک نمونه ماده سرآبی کشیده بودند.

^{از چپ به راست: ژاکوبین سفیدگردن ماده با بدن سبز، نر با سر آبی و ماده نابالغی که به نرها شباهت دارد.}

سال ۲۰۱۵، دکتر فالک به‌منظور بررسی اینکه چرا مرغ‌های مگس ماده به نرها شباهت دارند، به شهر گامبوآ در پاناما، یکی از زیستگاه‌های دردسترس‌تر مرغ‌های مگس سفر کرد.

بعد از تعیین جنس ۴۰۱ پرنده‌ای که به نشان غذارسان‌های قرارگرفته در اطراف شهر و جنگلی نزدیک رفتند، دکتر فالک پی برد که نزدیک به ۲۸ درصد از تمام ماده‌ها به نرهای سرآبی شباهت دارند. به شیوه خاص، تمام ماده‌های جوان پرهای آبی درخشان نرها را داشتند؛ درحالی‌که این نوع پر در ۲۰ درصد از ماده‌های بالغ به چشم می‌آمد. درنتیجه، تمام پرندگان نابالغ به نرها شبیه بودند؛ اما ماده‌ها با رشد بیشتر به رنگ سبز ملایم درمی‌آمدند.

کشف مرغ‌های مگس نابالغ نرشکل با ایده انتخاب جنسی همانندت نداشت. دکتر فالک گفت «آن‌ها وقتی اصلا به جفت اهمیت نمی‌دهند، این زینت‌های زیبا را می‌پوشند.»

در یک آزمایش دیگر، دکتر فالک برای تحریک مرغ‌های مگس نر به استفاده از پرندگان تاکسیدرمی روی آورد. او ترکیبی از مجسمه‌های ماده‌های سبز، نرهای آبی و ماده‌های آبی را روی غذارسان‌ها جای دارد تا دریابد که مرغ‌های مگس زنده چگونه به آن‌ها واکنش نشان می‌دهند. چنانچه انتخاب جنسی نقش داشت، آنگاه پرندگان نر، ماده‌های نرمانند آبی را ترجیح می‌دادند؛ اما نرها ترجیح جنسی واضحی به ماده‌های سبز داشتند.

آزمایش‌های دکتر فالک با فیلمی که پژوهشگران از مرغ‌های مگس سفیدگردن در حیات‌وحش ضبط کردند، همانندت داشت. این ویدئو نشان می‌داد که ماده‌های سبز اغلب بیش از ۱۰ برابر بیشتر از خویشاوندان سرآبی‌رنگشان تعقیب می‌شوند.

مقاله مرتبط:

ماده‌های سرآبی به‌وضوح از فضای شخصی بیشتری برخوردار بودند؛ اما آیا مزایای دیگری نیز وجود داشت؟ به‌منظور بررسی این موضوع، دکتر فالک با استفاده از برچسب‌های ردیابی کاشتنی، بر رفتارهای تغذیه‌ای ماده‌های سبز، ماده‌های سرآبی و نرهای سرآبی نظارت کرد. تجزیه‌وتحلیل ۸۸ هزار سرکشی پرنده‌ها برای دریافت غذا درطول ۹ ماه، نشان داد که ماده‌های سرآبی درمقایسه با ماده‌های سبز، به دفعات بیشتر و طولانی‌تر به نشان غذارسان‌ها رفتند.

نرها را فراموش کنید؛ به‌نظر می‌آید غذا محرک نهایی برای داشتن پوشش آبی‌رنگ در ژاکوبین‌های سفیدگردن می‌باشد. ماده‌های سرآبی به‌مدت طولانی‌تر غذا می‌خورند و کمتر تعقیب می‌شوند. مرغ‌های مگس در هر ثانیه ۸۰ بار بال‌هایشان را برهم می‌زنند و سریع‌تر از هر پرنده یا پستاندار دیگر انرژی می‌سوزاند؛ از این‌رو، مزیتی جزئی در دستیابی به غذا، مزیتی واقعی برایشان قلمداد می‌شود.

این سؤال که تعدادی از ماده‌ها دقیقا چگونه رنگ نرینه خود را حفظ می‌کنند، هنوز هم یک راز می‌باشد. دکتر فالک می‌گوید امید دارد که سازوکار پشت این پرها را بررسی کند. چنانچه مرغ مگس سبز و سرآبی را در حیات‌وحش ببینید، ممکن است آن‌ها را جفت یکدیگر بدانید؛ اما احتمال دارد دو پرنده درواقع دو ماده‌ای باشند که روزهایشان را رها از مزاحمت دیگران می‌گذرانند.