موضع وزیر پیشنهادی صمت درمورد بازار خودرو و آزادسازی واردات

به‌نظر می‌رسد واردات خودرو در دستور کار دولت جدید نیست و در کوتاه‌مدت نیز تغییری در این زمینه حاصل نمی‌گردد. رضا فاطمی‌‌امین، وزیر پیشنهادی صمت، به خبرگزاری ایسنا گفته است؛:

زمانی می‌توان واردات خودرو را از سر گرفت که تراز ارزی کشور متعادل شده باشد. از سال ۱۳۹۷ به‌دلیل محدودیت‌های ارزی واردات خودرو ممنوع شد؛ اما این دوره زیادی طولانی شده می‌باشد. دولت باید حداکثر در مدت یک سال خود را بازیابی می‌کرد؛ ولی فعلا همان شرایط حفظ شده می‌باشد. تلاش می‌کنیم اقتصاد و تراز ارزی کشور را بازیابی کنیم و زمانی‌که تراز ارزی کشور متعادل شد، رقابت می‌تواند موثر باشد. 

[table id=2 /]

البته برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی، سیاست‌ها باید باهم هماهنگ باشند و به شیوه زمان‌بندی‌شده با توالی مناسب اجرا شوند. رقابت در هر کالایی از‌جمله خودرو مؤثر است؛ اما اینکه یک بار صرفا درمورد تعرفه تصمیم‌گیری شود و الزامات دیگر مهیا نشود، فقط به نقطه اول برمی‌گردیم. در صنعت خودرو، برنامه دو‌ساله داریم تا ساختارهای مدیریتی و اقتصادی صنعت خودرو اصلاح شود و مقارن رقابت و افزایش تولید هم خواهیم داشت. 

گره‌زدن واردات خودرو به ایجاد تعادل در تراز ارزی کشور را می‌توان این‌گونه تعبیر کرد که در بازه زمانی کوتاهی امکان واردات خودرو به کشور وجود ندارد و تابلو ورود ممنوع هنوز هم در مسیر خودروهای وارداتی جای دارد. شرطی که فاطمی‌امین پیش پای آزاد‌سازی واردات خودرو گذاشته، در حالی است که در سه سال قبل و ب‌دنبال تحریم‌های اقتصادی مسیرهای ورود ارز به کشور باریک شد و همین اتفاق تعادل تراز ارزی کشور را به‌هم زد.

با‌‌توجه‌‌‌‌به کُند‌شدن جریان مذاکرات بعید به‌نظر می‌رسد تغییری در مسیر ورود ارز به کشور و بازگشت تعادل به تراز ارزی ایجاد شود؛ ازاین رو، ممنوعیت واردات خودرو به کشور ادامه‌دار خواهد بود. بر‌این‌اساس در حالی وزیر پیشنهادی صمت واردات خودرو را به شاخص‌های کلان اقتصاد مانند ایجاد تعادل در تراز ارزی کشور منوط کرده است که شرکت‌های وارد‌کننده بارها اعلام کرده‌اند چنانچه دولت قفل واردات خودرو را باز کند، مسیرهایی وجود دارد تا بدون فشار به منابع ارزی خودرو وارد کشور شود.

وعده افزایش رقابت در بازار خودرو

درکنار بحث ایجاد تعادل تراز ارزی برای واردات خودرو، وزیر پیشنهادی صمت به نوعی وضعیت شرکت‌های خودروساز داخلی را نیز به واردات گره زده می‌باشد. به‌گفته فاطمی‌امین، برای ایجاد رقابت از مسیر واردات خودرو باید شرایط شرکت‌های خودروساز داخلی نیز در نظر گرفته شود. در‌واقع، وزیر پیشنهادی صمت دولت سیزدهم به‌صورت مشروط با ایجاد رقابت از مسیر واردات موافق می‌باشد. به‌اعتقاد فاطمی‌امین، باز‌کردن یک‌باره قفل واردات می‌تواند به صنعت خودرو شوک وارد کند؛ ازاین رو، او به برنامه زمان‌بندی در بازه زمانی نامعلوم معتقد می‌باشد.

فاطمی‌امین در تشریح برنامه زمان‌بندی مدنظرش می‌گوید:

به شیوه مقارن باید مقیاس تولید افزایش یابد و ساختار مدیریتی اصلاح و زیرساخت‌های اقتصادی مهیا شود. آن‌گاه می‌توان تعرفه واردات خودرو را کاهش داد تا رقابت مدنظر در صنعت خودرو شکل بگیرد.

با‌‌‌‌توجه‌‌‌‌به این اظهارات وزیر پیشنهادی صمت برای ایجاد رقابت در بازار خودرو، چندان تفاوتی با ایده علی‌رضا رزم‌حسینی، سکاندار پیشین، صمت ندارد. رزم‌حسینی معتقد بود برای ایجاد رقابت در بازار خودرو باید شرایط به‌شکلی باشد که سه خودروساز بزرگ کشور (ایران‌خودرو و سایپا و پارس‌خودرو) با خودروسازان بخش خصوصی رقابت کنند.

اظهارات فاطمی‌امین هم درمورد ایجاد رقابت در بازار خودرو همان تفکر رزم‌حسینی را تداعی می‌کند؛ ازاین رو، وزیر پیشنهادی صمت دولت سیزدهم نیز به واردکردن بازیگر سوم، یعنی واردات خودرو، برای رقابتی‌ترکردن بازار خودرو در کوتاه‌مدت اعتقادی ندارد.

با‌‌‌توجه‌‌‌به تفکرات فاطمی‌امین، به‌نظر می‌رسد وزیر پیشنهادی دولت سیزدهم چنانچه از پیچ بهارستان به سلامت عبور کند و بتواند نظر نمایندگان مجلس را برای در دست گرفتن سکان هدایت وزارت صمت جلب کند، تغییری در واردات خودرو به کشور ایجاد نخواهد کرد؛ مگر اینکه تعادل به تراز ارزی کشور بازگردد که این امر هم با‌‌توجه‌‌‌به شرایط حاکم بر مذاکرات احیای توافق برجام، به این زودی‌ها ممکن به‌نظر نمی‌رسد.

خنثی‌کردن تحریم‌ها با بستن مرزها محقق نمی‌شود

فاطمی امین در پاسخ به پرسشی درمورد اینکه الگوی توسعه صنعتی هنوز هم جایگزینی واردات خواهد بود، تصریح کرد:

من شعاری دارم مبنی‌بر اینکه اقتصاد ایران باید بزرگ‌تر از مرزهایش باشد. ما چنانچه بخواهیم در دنیا حتی حرف سیاسی بزنیم، باید قدرت اقتصادی داشته باشیم. قدرت نظامی سر جای خودش است که به آن رسیدیم و در کل دنیا برای کشور اعتبار ایجاد کرده می‌باشد. حالا باید قدرت اقتصادی را هم به‌عنوان یک مؤلفه قدرت برای کشور ایجاد کنیم. 

 ایجاد قدرت اقتصادی با درهای بسته اتفاق نمی‌افتد؛ حتی اینکه چه چیزی از چه کشوری وارد می‌کنیم یا چه محصولی را به کدام کشور صادر می‌کنیم، می‌تواند برایمان قدرت ایجاد کند. ایران باید در زنجیره‌های تولید و تجارت بین‌المللی قرار گیرد تا تحریم‌ها خنثی شود. خنثی‌کردن تحریم‌ها با بستن مرزها یا وضعیتی مانند کره‌شمالی که تعدادی تعبیر می‌کنند، محقق نمی‌شود. ما باید همکاریاتمان را با کشورهای هم‌سوی خود که کم هم نیستند، افزایش دهیم و برای این کار هم برنامه داریم. 

 دنیا خیلی بزرگ‌تر از چند کشور اروپایی می‌باشد. ما محتاج کشورهای اروپایی نیستیم؛ اما از همکاری با آن‌ها استقبال می‌کنیم. می‌توانیم بدون اتکا به غرب، مستقل کار کنیم و به جایی برسیم که آن‌ها را به‌نوعی مجبور کنیم با ما همکاری کنند. این امر کاملا شدنی است و می‌توانید در سال‌های آینده شواهد آن را ببینید.