کووید طولانی ممکن است نشان‌دهنده بیدارشدن ویروس دیگری در بدن باشد
از همان زمانی که بیماران اولین‌بار درمورد کووید ۱۹ طولانی گزارش کردند، اکثر نشانه‌های طولانی‌مدت آن‌ها مانند خستگی و مه‌مغزی به علائم سندرم خستگی مزمن یا آنسفالومیلیت میالژیک (CFS/ME) تشبیه شد. به‌گزارش ساینس الرت، پژوهش جدیدی نشان می‌دهد این موضوع تصادفی نیست. در تعدادی مواقع هم دو بیماری مزمن ممکن است ریشه‌های مانندی داشته باشند.
همانند مطالعه جدیدی روی ۱۸۵ بیمار کووید ۱۹ در آمریکا، بیشتر افراد مبتلا به کووید طولانی که پژوهشگران آزمایش کردند، از نظر آزمایش فعال‌شدن مجدد ویروس اپشتین‌بار (EBV) مثبت بودند. پژوهشی که سال ۲۰۲۰ منتشر شد، نشان داد زیرمجموعه‌ای از بیماران مبتلا به سندرم خستگی مزمن نشانه‌های فعال‌شدن مجدد ویروس اپشتین بار را نشان می‌دهند و اکنون به‌نظر می‌رسد درصد بالقوه زیادی از بیماران مبتلا به کووید طولانی نیز ممکن است چنین شرایطی داشته باشند.
اپشتین‌بار یکی از عفونت‌های ویروسی شایع می‌باشد. بیشتر مردم در تمام جهان در مقطعی از زندگی دچار این ویروس می‌شوند و بعد از مرحله عفونت حاد، نسخه غیرفعالی از ویروس تا آخر عمر در بدن می‌ماند. گاهی اوقات، EBV می‌تواند در دوره‌های استرس روانی یا فیزیولوژیکی مانند دنیاگیری کنونی، دوباره فعال و سبب علائم شبیه آنفلوانزا شود. جفری گولد، زیست‌شناس سازمان جهانی بهداشت توضیح می‌دهد:
آزمایش‌های سرولوژی ویروس اپشتین‌بار را روی بیماران کووید ۱۹ حداقل نود روز بعد از آزمایش مثبت عفونت SARS-CoV-2 انجام دادیم و نرخ فعال‌شدن مجدد EBV در افراد دچار علائم کووید طولانی را با نرخ فعال‌شدن مجدد این ویروس در افرادی مقایسه کردیم که هیچگاه علائم کووید طولانی را تجربه نکرده بودند. بیش از ۷۳ درصد از بیماران کووید ۱۹ که به علائم کووید طولانی دچار شده بودند، ازنظر آزمایش فعال‌شدن مجدد EBV نیز مثبت بودند.
علاوه‌براین، اکثر علائم گزارش‌شده بسیار شبیه علائم ناشی از فعال‌شدن مجدد EBV است؛ ازجمله خستگی شدید، بثورات پوستی مکرر و پدیده رینود که سبب کاهش جریان خون به انگشتان دست و پا می‌شود. چنانچهچه اندازه نمونه مطالعه‌شده جدید بسیار کوچک است، نتایج نشان می‌دهد اکثر علائم کووید طولانی ممکن است درواقع ناشی از خود SARS-CoV-2 نباشد، ایضاً به‌علت فعال‌شدن مجدد EBV باشد که ممکن است حاصل التهاب گسترده‌‌ای است که براثر کووید پیش می‌آید.
حدود یک‌سوم از ۱۸۵ بیمار کووید ۱۹ انتخاب‌شده به شیوه تصادفی علائم پایداری را تجربه می‌کردند که برای ماه‌ها و گاهی حتی تا بیش از یک سال ادامه داشت. در نمونه‌ای تصادفی از افراد حاضر در مطالعه، در نمونه خون تقریبا ۶۷ درصد از مبتلایان به کووید طولانی آنتی‌بادی‌های فعال‌شدن مجدد EBV دیده می‌شد. در همین حین، فقط ۱۰ درصد از بیماران بدون علائم طولانی برای آزمایش فعال‌شدن مجدد EBV مثبت بودند.
پژوهشگران گروه دیگری از افراد را بررسی کردند که ۲۱ تا ۹۰ روز پیش ابتلای آن‌ها به کووید تشخیص داده شده بود. در این افراد نیز نسبت فعال‌شدن مجدد EBV مانند بود. دیوید هارلی، میکروب‌شناس دانشگاه جورجیا گفت:
نرخ‌های مانندی از فعال‌شدن مجدد EBV را در افرادی که ماه‌ها دچار علائم کووید طولانی بودند و نیز افرادی پیدا کردیم که علائم کووید طولانی آن‌ها درست چند هفته بعد از آزمایش مثبت کووید ۱۹ آغاز شده بود. براین‌اساس، ممکن است فعال‌شدن مجدد EBV به شیوه مقارن یا کمی بعد از عفونت کووید ۱۹ آغاز می‌شود.
اوایل امسال، پژوهشگران در ووهان چین شواهدی پیدا کردند که نشان می‌داد فعال‌شدن مجدد EBV ممکن است با مراحل اولیه کووید در ارتباط باشد. در مدت دو هفته از عفونت کووید ۱۹، بیش از ۵۰ درصد از ۶۷ بیمار کووید ۱۹ حاضر در مطالعه علائم فعال‌شدن مجدد EBV را نشان دادند. عفونت مقارن EBV و SARS-CoV-2 با علائم شدیدتری همراه بود.
مقاله‌های مرتبط:
مطالعه کوچک دیگری از اروپا روی بیماران بخش مراقبت‌های خاص نشان داد که DNA ویروس اپشتین‌بار در تقریبا ۸۷ درصد از ۱۰۴ بیمار مبتلا به کووید ۱۹ بررسی‌شده وجود داشت. چنانچه EBV واقعا در چنین درصد زیادی از بیماران کووید دوباره فعال شود، انجام مطالعاتی برای درک ارتباط بین آن‌ها ارزشمند می‌باشد. پژوهشگران مطالعه جدید فکر می‌کنند حتی آزمایش بیماران جدید کووید برای آنتی‌بادی‌های EBV ارزش دارد. چنانچه این بیماران نشانه‌های فعال‌شدن مجدد EBV را نشان دهند، ممکن است می‌توانند درمان‌های بیشتری شوند تا از آن‌ها دربرابر خطر ابتلا به اشکال شدید یا طولانی کووید ۱۹ محافظت شود.
البته همه افراد مبتلا به کووید طولانی فعال‌شدن مجدد EBV را نشان نمی‌دهند و تعدادی از بیماران بهبودیافته کووید ۱۹ می‌توانند بدون دچارشدن به علائم طولانی، شواهدی از فعال‌شدن مجدد EBV را نشان دهند. باوجوداین، چنین آزمایشی می‌تواند مشخص کند خطرهای سلامتی در کدام موارد بیشتر است و کمک می‌کند طبق آن شرایط برنامه‌ریزی انجام شود.
درحالی‌که درحال‌حاضر داروی تأییدشده‌ای برای درمان فعال‌شدن مجدد EBV وجود ندارد، داروهایی وجود دارند که می‌توانند به کاهش بار ویروسی کمک کنند و به سیستم ایمنی استراحت بدهند. برای مثال، مطالعه اخیری از چین نشان داد که تجویز داروی ضدویروس گان‌سیکلوویر می‌تواند خطر بیماری شدید را در بین بیماران کووید ۱۹ کاهش دهد. به‌نظر می‌رسد داروی مانندی به نام والگان‌سیکلوویر نیز تعدادی از علائم CFS/ME را حداقل در بین بیمارانی کاهش دهد که آنتی‌بادی‌های EBV را نشان می‌دهند؛ اما پژوهش‌ها در این زمینه فعلا در مراحل نخستیی جای دارد.
چگونگی ارتباط EBV با موارد خاص CFS/ME هنور جای بحث دارد. افرادی وجود دارند که فکر می‌کنند ویروس می‌تواند مستقیما سبب بیماری مزمن شود؛ درحالی‌که دیگران فکر می‌کنند بیماری پیش‌از‌آن ظاهر می‌شود که سبب التهابی شود و بتواند عفونت‌های EBV را فعال کند.
درحالی‌که مشخص شده است بیماری و شرایط خودایمنی به غیر از کووید ۱۹ سبب فعال‌شدن مجدد EBV می‌شوند، نویسندگان می‌گویند ظاهرا SARS-CoV-2 در بیدارکردن این هیولای ویروسی بسیار موفق عمل می‌کند. پژوهشگران توضیح می‌دهند:
درحالی‌که فعال‌شدن مجدد EBV ممکن است مسئول تمامی موارد خستگی یا مه‌مغزی نباشد که بعد از بهبودی از کووید ۱۹ پیش می‌آید، شواهد نشان می‌دهد ممکن است در اکثر موارد یا حتی در بیشتر موارد نقش مؤثر ایفا می‌کند.
این مطالعه در مجله Pathogens منتشر شده می‌باشد.
