تا به حال نام هارپ را شنیده‌اید؟ هارپ واژه‌ای می‌باشد که در سال‌های اخیر هنگام بروز حوادث طبیعی سر زبان‌ها می‌افتد. در فضای مجازی شایعات زیادی درباره تکنولوژی هارپ منتشر شده است، شایعاتی که هارپ را عامل بروز انواع حوادث طبیعی دانسته‌اند. با این وجود، این شایعات هرگز نگفته‌اند که هارپ دقیقا چیست. در این مقاله، سعی می‌کنیم درباره تکنولوژی هارپ به زبان ساده توضیح بدهیم، اینکه چه‌کار می‌کند و چرا نظریات توطئه پیرامون آن فاقد اعتبارند.
تکنولوژی هارپ چیست؟
واژه هارپ مخفف عبارت «برنامه تحقیقاتی شفق فعال با فرکانس بالا» می‌باشد که در زبان انگلیسی هارپ (HAARP) تلفظ می‌گردد. هارپ مرکزی تحقیقاتی در ایالت آلاسکاست. در این مرکز، آرایه‌‌ای از ۱۸۰ آنتن فرستنده وجود دارد که در زمینی به مساحت ۱۳ هکتار نصب شده‌اند. این آرایه‌ها به مجموعه‌ای از ژنراتورها متصل‌اند که روی هم رفته توانی برابر ۳٫۶ مگاوات تشکیل می‌کنند. این توان تشکیلشده به‌صورت امواج الکترومغناطیسی با بسامد (فرکانس) ۲٫۷ تا ۱۰ مگاهرتز توسط این آنتن‌ها به‌سوی آسمان منتشر می‌گردد.
شاید این اعداد و ارقام گیج‌کننده به نظر برسند. اگر بخواهیم ساده‌تر بگوییم، این مرکز در اصل یک گرم‌کننده بزرگ برقی است. همان‌طور که وقتی بخاری برقی خانه را روشن می‌کنید، هوای اطراف در اثر تابش حرارتی گرم می‌گردد. هارپ هم چنین کاری می‌کند با این تفاوت که هدف هارپ گرم‌کردن و برانگیختن لایه‌ای مشخص در هوای اطراف کره زمین به‌نام «یونوسفر» است.
پیش از آنکه سراغ این پرسش برویم که چرا با هارپ یونوسفر را گرم می‌کنند، نخست کمی لایه یونوسفر را معرفی می‌کنیم.
لایه یونوسفر چیست و در کجا واقع شده است؟
شاید در کتاب‌های جغرافیا یا زمین‌شناسی با لایه‌های گوناگون سیاره‌مان آشنا شده باشید. جو زمین از لایه‌های گوناگونی تشکیل شده است. یونوسفر یا یون‌کره هم یکی از لایه‌های جو زمین است. این لایه تقریبا از ارتفاع ۵۰کیلومتر سطح زمین شروع می‌گردد.و تا ارتفاع حدود ۵۰۰کیلومتری ادامه می‌یابد. یونوسفر مثل کمربند دورتادور زمین را فراگرفته است.
به‌علت برخورد پرتوهای پرانرژی خورشید مثل پرتوی فرابنفش، اتم‌های این لایه از هوا دچار برانگیختگی می‌شوند و ۱ یا چند الکترون خود را از دست می‌دهند. در نتیجه اتم‌های این لایه به ۱ اتم یوهمه با بار مثبت تبدیل می‌شوند. نام یونوسفر هم به همین علت انتخاب شده است. پس ما با کمربندی از اتم‌های یوهمه‌شده و الکترون‌های آزاد روبه‌رو هستیم.
لایه یونوسفر چه اهمیتی دارد؟
مهم‌ترین نقش یونوسفر در ارتباطات رادیویی و مخابرات راه دور است. برای رساندن پیام‌های رادیویی به کسی که در فاصله خیلیدوری از ما قرار دارد، باید راهی برای فرستادن امواج رادیویی به او پیدا کنیم. ما نمی‌توانیم امواج را مستقیم به گیرنده او ارسال کنیم، زیرا زمین گرد است و فرد در خط دید ما نیست. اینجمی‌باشد که یونوسفر به کمک ما می‌آید. ما امواج رادیویی با بسامد پایین (مثلا سیگنال‌های تلفن همراه) را با کمک یک ایستگاه فرستنده به آسمان می‌فرستیم. این امواج به لایه یونوسفر برخورد می‌کنند و در محدوده وسیعی بازتاب می‌شوند. این امواج بازتاب‌شده به ایستگاه گیرنده و پس از‌آن به تلفن همراه ما می‌رسند.
هارپ؛ دستگاهی برای مطالعه یونوسفر
حال می‌توانیم به پرسش اول خودمان برگردیم. چرا با هارپ یونوسفر را گرم می‌کنند؟ گاهی اوقات طوفان‌های خورشیدی سبب بروز آشفتگی در این لایه می‌شوند، آشفتگی‌هایی که علت اخلال در ارتباطات می‌گردد.
با کمک آنتن‌های هارپ در اندازهی که میلیون‌ها بار کوچک‌تر از طوفان‌های خورشیدی است، امواج پرانرژی را به‌سمت یونوسفر می‌فرستیم تا سبب تحریک (داغ‌شدن) موقتی قسمتی کوچک از این لایه شویم. پس از‌آن دستگاه‌های اندازه‌گیری واقع در مرکز هارپ، این تغییر و تحولات را اندازه‌گیری می‌کنند. بدین ترتیب ما دانش خود را درباره این لایه و آشفتگی‌های تشکیلشده در آن افزایش می‌دهیم.
تاریخچه هارپ
ساخت هارپ در سال ۱۹۹۳ شروع شد. ۱ سال بعد، یعنی در زمستان ۱۹۹۴، این مرکز با ۱۸ آنتن با توان ۳۶۰ کیلوات کارش را شروع کرد. پیشرفت پروژه هارپ در سال‌های بعدی ادامه یافت تا اینکه در سال ۱۹۹۹ میلادی، تعداد آنتن‌ها به ۴۸ عدد رسید و چندین دستگاه اندازه‌گیری جدید هم نصب شدند. در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ هم تعداد آنتن‌ها بیشتر شدند و به ۱۸۰ آنتن با توان ۳٫۶ مگا وات رسیدند.
سرمایه‌گذار و بهره‌بردار این پروژه نیروی هوایی و دریایی ایالات متحده آمریکا بودند. این ۲ نیرو بودند که برای اولین بار طرح این پروژه را عرضه کردند.
چرا ارتش آمریکا هارپ را ساخت؟
شاید حضور نظامیان در این پروژه شک‌برانگیز باشد و در اصل یکی از علل طرح نظریات توطئه گوناگون هم همین مسئله است. مسلما همان‌طور که گفتیم، مطالعه یونوسفر برای ارتباطات راه دور مهم می‌باشد که در ارتباطات نظامی مهم‌تر هم می‌گردد. شاید اخلال در ارتباطات تلفنی شهجریانان برای مقطعی کوتاه اهمیت خیلیی نداشته باشد، اما برای ارتباطات نظامی چنین نیست. در نتیجه ۲ نیروی هوایی و دریایی ایالات متحده آمریکا می‌خواستند با مطالعه این لایه، دستگاه‌های خود را در برابر این اخلال‌های احتمالی بهینه‌تر کنند.
گرچه هارپ پروژه‌ای نظامی بود، هرگز محرمانه نبود. همه اطلاعات و نتایج مطالعه هارپ از شروع تا به امروز در محافل علمی در دسترس بوده‌اند. ضمناً امروزه دیگر این پروژه در اختیار ارتش آمریکا نیست. از سال ۲۰۱۵، مدیریت هارپ به دانشگاه فیربنکس آلاسکا سپرده شده است.
تکنولوژی هارپ و نظریات توطئه
حضور ۲ نیروی نظامی به‌عنوان پیمانکار و شکل آزمایش‌های هارپ، سبب شده است این مرکز از زمان ساخت تا به امروز پیوسته منشأ نظریات توطئه گوناگون باشد. یکی از معروف‌ترین این نظریات را هوگو چاوز، رئیس‌جمهور پیشین ونزوئلا، در سال ۲۰۱۰ مطرح کرد و مدعی شد زلزله بزرگ هائیتی کار هارپ بوده است. ضمناً در فضای مجازی فارسی‌زبان هم تعدادی حوادث طبیعی مثل زلزله یا طوفان به هارپ نسبت داده شده‌اند. علاوه بر اینها، کنترل ذهن و دستکاری آب‌وهوا هم از موارد دیگری هستند که به این پروژه نسبت داده می‌شوند.
هارپ و زلزله
واقعیت این می‌باشد که هیچ‌کدام از این نظریات مبنای علمی و حتی منطقی ندارند. مثلا چگونه یک مجموعه فرستنده با توان ۳٫۶ مگاوات که انرژی خود را به‌سمت آسمان می‌فرستد، می‌تواند سبب بروز زمین‌لرزه در دل زمین شود؟
انرژی لازم برای تشکیل زمین‌لرزه بم که حدود ۶٫۵ ریشتر بود، برابر انفجار ۴٫۵میلیون تن تی‌ان‌تی است. انرژی لازم برای تشکیل زلزله به‌بزرگی ۵ ریشتر هم برابر انفجار حدود ۳۱هزار تن تی‌ان‌تی است. توان ۳٫۶ مگاواتی آنتن‌های هارپ به نسبت با این اعداد هیچ است. تازه بخشی از این توان هم به‌شکل انرژی گرمایی در بدنه آنتن‌ها و هوای پیرامون هدر می‌رود. در نتیجه اینکه تکنولوژی هارپ زلزله تشکیل می‌کند، مبنای علمی ندارد.
هارپ و دستکاری آب‌وهوا
درباره دستکاری آب‌وهوا هم باید گفت که آب‌وهوای کره زمین مجموعه‌ای خیلیگسترده و سامانه‌ای پیچیده است. یعنی هزاران عامل بزرگ و کوچک در برخورد با یکدیگر پدیده‌های آب‌وهوایی را شکل می‌دهند. حال چگونه شاید یک مرکز کوچک در گوشه‌ای از جهان با توان ناچیزی که دارد بتواند این مجموعه بزرگ و پیچیده را برای رسیدن به هدفی خاص دستکاری کند؟ واقعیت این می‌باشد که تا به امروز بشر نتوانسته است آب‌وهوا را با مداخله فناورانه دستکاری کند. مثلا آنچه که باروری ابرها نامیده می‌گردد.هم تلاشی نافرجام و شکست‌خورده می‌باشد که در بیشتر نقاط دنیا به‌علت تأثیر ناچیز و بی‌فطرحاش کنار گذاشته شده است. وقتی ما نمی‌توانیم ابرها را به باریدن وادار کنیم، چگونه توقع داریم که پدیده‌های عظیمی مثل طوفان‌ها را کنترل کنیم؟
کلام پایانی
دانش بشر درباره اتمسفر و نقش آن در حیات بشر کماکان در حال تکامل است. هارپ تنها یکی از مراکز مطالعه لایه‌های گوناگون جو کره زمین است. با این وجود این مرکز یکی از مهم‌ترین و قوی‌ترین مراکز تحقیقات می‌باشد که در نوع خود منحصربه‌فرد شمرده می‌گردد. در بخش دیدگاه‌ها منتظر نظرات و سوالاتی شما هستیم.
