شیوع ویروس کرونا در جهان سبب تغییرات زیادی شد. حوزه آموزش اولین حوزه‌ای بود که بیشترین تأثیر را پذیرفت؛ مدارس، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی تعطیل شدند و دانش‌آموزان، معلمان، دانشجویان و استادان مجبور شدند دنبال روش‌های جدیدی برای ادامه پروسه آموزش بگردند. در این اوضاع، فناوری به کمک ما آمد. شبکه‌های اجتماعی، کلاس‌های درس مجازی و ویدئوهای آموزشی امکان ادامه تحصیل را برای بسیاری فراهم کردند. این فناوری‌ها پیش از همه‌گیری کرونا هم وجود داشتند، اما استفاده از آنها خیلی شایع نبود. حال این فناوری‌ها به بخش مهمی از پروسه آموزش و یادگیری تبدیل شده‌اند و در آینده هم به نفوذ خود در این حوزه ادامه خواهند داد. در این مقاله نگاهی می‌کنیم به آینده فناوری در بخش آموزش. تا پایان همراه ما بمانید.
آینده فناوری در بخش آموزش چیست؟
کاربرد فناوری در آموزش تنها به دوره همه‌گیری کرونا محدود نمی‌گردد. این فناوری‌ها به‌سرعت در حال تغییردادن روش‌های آموزشی هستند. نسل جدید اشتیاق بیشتری دارد که آموزش را توسط این فناوری‌ها دریافت کند. مسلما این به‌معنی حذف کلاس‌های درس سنتی نیست و این فناوری‌ها مکمل کلاس‌های درس خواهند شد.
در یک نظرسنجی از کارکنان بخش آموزش، ۷۵درصد آنها پیش‌بینی کردند که ابزارهای دیجیتالی مثل تبلت‌ها و کتاب‌خوان‌های الکترونیکی جای کتب درسی کاغذی را در کلاس‌های درس خواهند گرفت. ضمناً تحقیقات نشان داده که واقعیت مجازی یکی از جذاب‌ترین فناوری‌هایی می‌باشد که به‌زودی جایی در آموزش برای خودش باز خواهد کرد. این مثال‌ها بیان می‌کنند روش آموزش به کلی دگرگون خواهد شد. با پیدایش و ورود فناوری‌های گوناگون به این عرصه، چالش اصلی پیش روی آموزگاران انتخاب و ترکیب بهترین ابزارها برای پیشبرد پروسه آموزش است.
تحولات لازم برای آموزش نسل جدید چیست؟
بیایید نگاهی بیندازیم به نیازهای آموزشی نسل جدید و تغییراتی که در روش یادگیری فراگیران تشکیل شده است. کارکنان بخش آموزش حتما این موارد را بخوانند.
۱. دسترسی به محتوای آموزشی با یک کلیک
اینترنت این امکان را در اختیار میلیاردها نفر قرار داده که در کسری از ثانیه به اطلاعات و محتوای آموزشی دسترسی پیدا کنند. تا سال ۲۰۱۷ بیشتر از ۶٫۵میلیون نفر مشغول آموزش مجازی بوده‌اند.
آموزش از راه دور چالش‌های خاص خود را دارد، اما انعطاف لازم را هم به معلمان می‌دهد که بتوانند برنامه آموزشی خود را تنظیم کنند. فراگیران دیگر نیازی ندارند حتما در کلاس‌ها شرکت کنند. آنها می‌توانند از راه دور فیلم‌های زنده یا ضبط‌شده کلاس را تماشا کنند. معلمان و استادان باید خود را با روش جدید آموزش مناسب کنند.
۲. از بین رفتن مرزهای زمانی و مکانی
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آموزش در آینده، از بین رفتن محدودیت‌های زمانی و مکانی است. امروزه تقریبا هر کسی که به اینترنت دسترسی داشته باشد از هر کجای جهان و در هر ساعتی می‌تواند به هزاران دوره آموزشی مجازی دسترسی داشته باشد. این یعنی آموزش دیگر پروسهی رسمی و محدود به زمان و مکان مشخص نبوده و همه می‌توانند آموزش‌های دلخواه خود را در هر زمان و مکانی دنبال کنند.
۳. اختصاصی‌شدن آموزش و تنوع روش‌های یادگیری
در گذشته آموزش‌های یکسان گروهی بدون درنظرگرفتن توانایی‌های هر فرد عرضه می‌شدند اما تحولات فناورانه، آموزش و یادگیری را به مسئله‌ای اختصاصی و فردی تبدیل کرده است. امروزه هر کسی می‌تواند بر حسب توانایی‌های خود برنامه آموزشی اختصاصی دریافت کند. یعنی برنامه‌های آموزشی بیشتر بر پایه استعدادها و توانایی‌های منحصربه‌فرد هر شخص طراحی خواهند شد. هر فراگیر می‌تواند بر حسب توانایی‌ها و علایقش از یکی از برنامه‌ها و ابزارهای آموزشی استفاده کند.
۴. آموزش توانایی‌های نرم
مطالعات گوناگون بیان می‌کنند که امروزه بازار کار بیشتر از پیش به توانایی‌های نرم مثل کار گروهی، خلاقیت و تفکر انتقادی اهمیت می‌دهد. شانس افراد جویای کار که این مهارت‌ها را می‌آموزند بیشتر از کسانی می‌باشد که فقط توانایی‌های سخت را آموخته‌اند. این یعنی بخش آموزش به زودی توجه بیشتری به آموزش این مهارت‌ها خواهد داشت.
۵. راه‌حلی برای رفع مشکل کاهش بازه توجه
یکی از مشکلاتی که کارکنان حوزه آموزش با آن روبه‌رو هستند، مسئله کاهش بازه توجه نسل جدید است. مطالعه صورت‌گرفته از سوی مایکروسافت بیان می‌کنند بازه توجه فراگیران از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵، ۴ ثانیه کمتر شده و از ۱۲ ثانیه به ۸ ثانیه رسیده است. چه بسا با نفوذ هرچه بیشتر فناوری در زندگی بشر، این بازه کوتاه‌تر هم بشود.
نسل جدید بیشتر به محتوای دیداری و هیجان‌انگیز توجه نشان می‌دهد. از این رو مؤسسات آموزشی و کارکنان این حوزه باید راهکارهایی جذاب و جدید برای جلب نظر نسل جدید به محتوای آموزشی پیدا کنند.
۶. تسهیل‌گری به‌جای آموزش
اکنون که دریایی از محتوای آموزشی در اختیار نسل جدید قرار گرفته است، فراگیران احساس استقلال بیشتری در یادگیری دارند و دیگر مثل گذشته برای یادگیری به معلم وابسته نیستند. اکنون نقش معلمان از منبع دانش به همراه و تسهیل‌گر یادگیری تبدیل شده است.
معلمان و استادان حالا باید برای ایفای نقش جدید، توانایی‌های نرمی مثل حل مسئله و رهبری را بیاموزند و به کار بگیرند. اکنون کارکنان حوزه آموزش باید محیط یادگیری را به فضایی برای کار گروهی و گفت‌وگو تبدیل کنند.
ابزارها و روش‌های آموزشی آینده
اکنون که با تعدادی از تحولات فناوری در آموزش نسل جدید آشنا شدید، وقتش رسیده به‌سراغ ابزارهای آموزشی‌ای برویم که به زودی در بخش آموزش گسترده به کار گرفته خواهند شد. هدف استفاده از این ابزارها، پاسخگویی به نیازهای آموزشی نسل جدید و آموزش توانایی‌هایی می‌باشد که این نسل برای ورود به بازار کار لازم دارد.
۱. آموزش مجازی
آموزش مجازی در سالهای گذشته هم وجود داشت، اما اغلب خیلیمحدود بود. حال با توسعه ابزارهای ارتباطی و الزاماتی که همه‌گیری کرونا به بخش آموزش تحمیل کرده، این روش در سراسر جهان روشی گسترده و محبوب شده است. آموزش مجازی دیگر مثل گذشته تنها تماشای تعدادی فیلم خسته‌کننده از تماماس درس نیست، بلکه از طریق ابزارهای برخوردی به روش آموزش فعال و مؤثر تبدیل شده است.
مدارس، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی اکنون اغلب درس‌ها و دوره‌های آموزشی خود را به‌روش مجازی عرضه می‌کنند.
۲. برنامه‌های آموزشی بر پایه هوش مصنوعی
کسب‌وکارها و بخش سلامت دو حوزه‌ای هستند که هوش مصنوعی به‌سرعت در آنها در حال رشد است. اما بخش آموزش هم خیلی عقب نیست. استفاده از سامانه‌های نمره‌دهی خودکار و دستیاران آموزشی هوشمند همچون نمونه‌های ورود هوش مصنوعی به بخش آموزش‌اند.
یکی از نمونه‌های جداب‌توجه، ربات پرسش می‌باشد که دیوید کلرمن آن را ساخته. این ربات که اولین بار در دانشگاه «نیوساوث ولز» به کار گرفته شد، سوالاتی دانشجویان را با ارسال فایل یا ویدئوهای آموزشی مرتبط پاسخ می‌دهد. این ربات با هر بار برخورد نقاط ضعف خودش را برطرف می‌کند و ماشینی یادگیرنده است.
این مثال نشان می‌دهد که هوش مصنوعی می‌تواند آینده‌ای در بخش آموزش داشته باشد. هوش مصنوعی کارهای خسته‌کننده و سؤالات تکراری را پاسخ می‌دهد تا آموزگاران روی مسائل پیچیده‌تر تمرکز کنند.
۳. غوطه‌وری در محیط آموزش توسط فناوری واقعیت افزوده و واقعیت مجازی
یکی از ابزارهای جذاب و مؤثر که می‌تواند مشکل بازه توجه نسل جدید را حل کند، واقعیت افزوده و واقعیت مجازی است. این دو ابزار با غرق‌کردن یادگیرنده در محیط یادگیری، تمام توجه و حواس وی را آگاه تجربه یادگیری می‌کنند. این ابزارها به‌ویژه برای آن دسته از فراگیران که از بیماری نقص توجه رنج می‌برند خیلیمفید است و یادگیری را به امری لذت‌بخش تبدیل می‌کنند.
علاوه بر این، این دو فناوری به فراگیران امکان می‌دهند تا عمیق‌تر و از زوایایی جدید چیزها را بیاموزند و سبب عمق‌بخشی به یادگیری آنها می‌شوند.
۴. بازی‌سازی (Gamification)
تبدیل محیط کار و پروسه کارکردن به چیزی شبیه بازی یا گیمیفیکیشن، چند سال می‌باشد که توجه کارکنان حوزه کسب‌وکار را به خود جلب کرده است. حال بخش آموزش هم به‌تدریج از ظرفیت‌های این روش برای آموزش محتوای درسی استفاده می‌کند. تبدیل پروسه آموزش یک محتوا به بازی، سبب جذاب‌شدن محتوا شده و فراگیران توجه بیشتری به آن می‌کنند.
۵. استفاده از تحلیل داده در آموزش
داده ارزش زیادی در دنیای امروز دارد و بخش آموزش هم گرچه دیرتر از دیگران اما بالاخره آگاه این موضوع شده است. تحلیل داده به آموزگاران امکان می‌دهد که دید بهتری به وضعیت فراگیران پیدا کنند و از نتایج تحلیل اطلاعات برای تغییر بهینه روش‌های آموزشی استفاده کنند.
استفاده از تحلیل داده در بخش آموزش ضمناً مایه دلگرمی فراگیران هم هست، چون آنها می‌فهمند که صدایشان شنیده شده و اثرگذار است.
۶. آموزش و فناروی بلاکچین
فناوری بلاکچین در بخش آموزش مزایای ویژه‌ای تشکیل می‌کند. ذخیره‌سازی اطلاعات و دوره‌های وسیع مجازی توسط این فناوری به‌جای ذخیره‌شدن روی یک سرور مرکزی، می‌تواند هزینه‌های آموزش مجازی را کاهش و ضریب امنیت فراگیران در فضای مجازی را افزایش بدهد.
۷. ربات‌های سخن‌گو
اگر دنبال راهنمایی برای نوشتن مقاله هستید یا می‌خواهید نوشته‌های درسی خود را ویرایش کنید، ربات‌های سخن‌گو به شما کمک می‌کنند. ربات‌هایی که توانایی مکالمه با فراگیران و راهنمایی آنها را دارند به‌زودی جزئی جدایی‌ناپذیر از وب‌سایت‌های آموزشی خواهند شد.
۸. ویدئوهای آموزشی
ساخت ویدئوهای آموزشی توسط نرم‌افزارهای گوناگون پویانمایی و گرافیکی در سالهای اخیر محبوبیت زیادی یافته است. همان‌طور که گفته شد، نسل جدید بیشتر به محتوای دیداری علاقه نشان می‌دهد. کارکنان حوزه آموزش هم با فهم این موضوع انواع کلیپ‌های آموزشی را برای انتقال بهتر محتوای آموزشی به فراگیران تولید و طراحی می‌کنند.
در دنیای امروز بیشتر از ۲٫۳میلیارد نفر در جهان با تماشای فیلم‌های آموزشی تحصیل می‌کنند و این تعداد در آینده بیشتر هم خواهد شد.
نظر شما درباره این تحولات چیست؟ شما تجربه استفاده از هیچ‌یک از نمونه‌های معرفی شده در این مقاله را داشته‌اید؟ خواندن تجربه شما می‌تواند جداب باشد.
