فقط وضعیت تغذیه و ورزش نیست که باید پیگیری شود؛ گاهی پیگیری حالات روحی و احوالمان کمک می‌کند قدرتمندانه با اختلالات سلامت روان مقابله کنیم. برنامه‌های ردیاب خلق‌و‌خو یا اصطلاحا مود ترکر از بهترین پیشرفت‌های فناوری در شرایط سلامت روان شمرده می‌شوند و هر کسی با هر نوع اختلال و شرایط سلامت روانی می‌تواند از این برنامه‌ها استفاده کند. اگر در جلسات سلامت روان نمی‌توانید اطلاعات مشخصی در اختیار درمانگر خود قرار دهید یا دنبال راهی برای درک بهتر وضعیت روحی خود هستید، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
اهمیت استفاده از مود ترکر
برنامه‌های ردیاب مود فقط برای ثبت احساسات نیستند و اغلب امکان‌های بیشتری عرضه می‌کنند. توسط این برنامه‌ها می‌توانیم موجباتی را ثبت کنیم که بر سلامت روان ما تأثیر دارند، مثل خواب و تغذیه و ورزش.
ضمناً می‌توان تأثیر تغییراتی مثل شروع دوره‌ای درمانی یا مصرف دارویی خاص بر سلامت روان را بررسی و در کنار آن عادات بهداشت روانی مثبت مثل یادداشت روزانه یا مدیتیشن را پیگیری کرد. در ضمن این برنامک‌های تلفن همراه برحسب گزارش‌های خلقوخوی کاربر، فعالیت‌ها و منابع موثقی برای کمک به توسعه حال او عرضه می‌کنند.
ارسال پیام‌های یادآور یکی از امکانات مفید این برنامه‌هاست. همه ما می‌دانیم که باید بیشتر بخوابیم، اما این برنامک‌های ردیاب می‌توانند با ارسال پیام یادآور زمان دقیق خوابیدن یا آماده‌شدن برای خواب را به ما یادآوری کنند.
این برنامک‌ها ضمناً سبب می‌شوند گزارش کامل‌تری از وضعیتمان به دست ما برسد؛ مثلا شاید فکر کنیم هر شب ۸ ساعت می‌خوابیم، اما برنامه ردیاب نشان بدهد که فقط ۶ ساعت در شب می‌خوابیم.
برنامه مود ترکر چگونه عمل می‌کند؟
برحسب تحقیقات انجام‌شده، برنامک‌های مود ترکر به افراد کمک می‌کنند حالات خود را بهتر شناسایی و درک کنند. این آگاهی بر سلامت روان فرد اثر مثبت می‌گذارد. برنامک‌هایی که حاوی ابزارهای مقابله‌ای مثل بازسازی شناختی هستند، می‌توانند لحظاتی که کاربر با مشکلی رو‌به‌رو می‌‌شود، رفتار تکانشگری او را کنترل کنند.
توسط اطلاعات برنامک‌های ردیاب می‌توان در طول جلسات سلامت روان با درمانگر ارتباط بهتری برقرار کرد. این برنامه طوری به کاربران احساس قدرت می‌دهد که اشتیاقشان به مراقبت از خود از همیشه بیشتر می‌گردد.
بعضی از این برنامه‌ها برای پیش‌بینی خلقوخوی کاربران به علم یادگیری ماشینی روی آورده‌اند. غرض از یادگیری ماشین، فناوری ساخت سیستم‌هایی کامپیوتری می‌باشد که فعالیتشان فقط بر مبنای اطلاعات ورودی و کاملا خودکار است. موجبات گوناگونی بر این پیش‌بینی‌ها اثر می‌گذارند، همچون:
- تعداد تماس‌ها و پیام‌ها؛
- تغییر موقعیت مکانی برحسب GPS؛
- مقدار نور یا صدای محیط؛
- حرکت جسمی برحسب اطلاعات ردیاب حرکتی تلفن همراه؛
- اطلاعات پارالزبانی (نحوه صحبت‌کردن شخص، زیر و بم و ریتمش)؛
- مقدار و الگوی استفاده از برنامه‌ها.
اثربخشی برنامه‌های مود ترکر
نتایج تحقیقاتی که درباره برنامک‌های مود ترکر با فناوری پیش‌بینی انجام شده‌اند، فوق‌العاده دلگرم‌کننده است. در اغلب این مطالعات، حالت‌های افسردگی و غیرافسردگی با توجهی بین ۸۰ تا ۹۰درصد پیش‌بینی شدند. در پژوهشی دیگر دانشمندان به این نتیجه رسیدند که به علت حس خودکارآمدی و توانمندی بیشتر، سلامت روان شرکت‌کنندگان تا حد زیادی توسعه می‌یابد.
برای اثربخشی هرچه بیشتر این برنامه‌ها، موقع استفاده از آنها به نکات زیر توجه کنید:
۱. با خودتان صادق باشید
چه بسا موقع ثبت اطلاعات در این برنامه، وسوسه پنهان‌کردن احساسات منفی و فقط ثبت احساسات مثبت گریبان‌گیرتان شود؛ باید تا می‌توانید صادق باشید. به خودتان که دیگر نباید دروغ بگویید!
۲. شادی را هم ردیابی کنید
مواقعی که ناراحتیم، میل بیشتری به ثبت و ردیابی احوالات درونی خود داریم و وقتی که حالمان خوش است، بیشتر وقت‌ها مود ترکر را فراموش می‌کنیم. برای ردیابی درست حالات خود، لازم است نگاه کلی به الگوهای خلقی خود، چه خوب و چه بد، داشته باشیم. در نتیجه آگاهانه تلاش کنید حس و حال خود را در موقعیت‌های گوناگون ثبت کنید.
۳. وضعیت خود را در فواصل منظم بررسی کنید
سعی کنید خلقوخوی خود را در بازه‌های زمانی منظم در طول روز یادداشت کنید تا تصویر کامل‌تری از احوال خود به دست بیاورید. مثلا حال خود را هر روز صبح، ظهر و عصر ثبت کنید تا ببینید احساسات شما در طول زمان چگونه تغییر می‌کنند. اگر احساس می‌کنید احتیاجی به چند بار به‌روزرسانی در روز نیست، یک بار بررسی ساده در روز می‌تواند کافی باشد.
استفاده از مود ترکر به چه کسانی پیشنهاد می‌گردد.
گرچه این برنامه می‌تواند برای هر کسی مفید باشد، افرادی که دچار اختلالات خلقی مثل اختلال افسردگی عمده (Major Depression) یا اختلالات دوقطبی (Bipolar Disorders) هستند، از ردیابی نوسانات خلق‌و‌خو و سایر موجبات مرتبط بیشتر سود می‌برند. مود ترکر می‌تواند به آنها کمک کند الگوها و محرک‌های خود را شناسایی کنند. ضمناً اطلاعات بیشتری در اختیار آنان قرار می‌دهد تا با درمانگر خود به اشتراک بگذارند.
برحسب مطالعات انجام‌شده، برنامه‌هایی که روش‌ها و ابزارهای رفتاردرمانی شناختی (CBT) را آموزش می‌دهند، از برنامه‌هایی که تنها علائم فرد را ثبت می‌کنند اثر بیشتری بر کاهش علائم اختلالات دارند.
بهترین برنامه‌های مود ترکر کدام‌اند؟
برنامه مود ترکر یکی از محبوب‌ترین دسته‌بندی‌ها در فروشگاه‌های برنامه است و با جست‌و‌جویی ساده گزینه‌های زیادی پیش رویتان قرار می‌گیرد. اگر گوشی هوشمند ندارید یا نمی‌خواهید برنامه‌ای دانلود کنید، ردیاب‌های بر پایه وب مثل MoodTracker و MoodPanda گزینه‌های بهتری برای شما هستند.
۱. مود ترکر Bearable
مجموعه‌ای پر از زنگ و سوت که می‌توان توسط آن تأثیرات موجبات پرتعداد مثل مقدار انرژی، استرس و علائم فیزیکی مثل سردرد را بهتر بررسی کرد. اگر دوست دارید اطلاعات بزرگ را در قالب بخش‌های کوچک‌تر تحلیل کنید، گزارش‌های پرتعداد Bearable تأثیر همبستگی این موجبات بر خلقوخوی شما را به‌مناسبی بیان می‌کنند.
۲. مود ترکر MoodCast
اختلال افسردگی بیشتر وقت‌ها ابری تاریک و همیشگی اطراف شخص افسرده تشکیل می‌کند. به همین خاطر Moodcast این امکان را فراهم کرده تا کاربران حالات خود را در قالب شرایط آب‌وهوایی ثبت کنند. ضمناً می‌توانید به اطلاعات گذشته نگاه و «تاریخچه آب‌وهوا» را مشاهده کنید.
۳. مود ترکر eMoods
برنامه eMoods مخصوص افراد مبتلا به اختلال دوقطبی طراحی و ساخته شده است. وجه تمایز این برنامه با دیگر برنامه‌های ردیاب، امکان پیگیری مصرف داروها و برنامه‌ریزی ایمنی برای کسانی می‌باشد که به خودکشی فکر می‌کنند.
۴. مود ترکر Daylio
اگر به‌نظرتان برنامک‌های مود ترکر بازار خسته‌کننده هستند و ترجیح می‌دهید برنامه‌ای به‌سلیقه خود بسازید، Daylio گزینه‌ای خیلیمناسب برای شماست. این برنامه گزینه‌های سفارشی‌سازی مثل امکان اضافه‌کردن ایموجی‌های سفارشی یا تغییر اعلان‌ها و یادآور‌ها را پوشش می‌دهد تا کاربر را بیشتر مشغول کند.
۵. مود ترکر MindShift CBT
برنامه ردیاب MindShift CBT بر مبنای اصول رفتاردرمانی شناختی، ابزارهایی را در اختیار کاربران می‌گذارد تا توسط آنها خلقوخوی خود را مدیریت کنند، ابزارهایی مثل یادداشت افکار روزانه، کارت‌های مقابله و نکاتی درباره عادات سالم.
موقع خرید مود ترکر دنبال چه ویژگی‌هایی باشیم؟
ما در نهایت برنامه‌ای را انتخاب می‌کنیم که مناسب بودجه و ترجیحاتمان باشد، اما ویژگی‌های دیگری هم هستند که توجه به آنها خالی از لطف نیست همچون:
۱. به‌روزرسانی راحت مود ترکر
دنبال ردیابی باشید که به‌روزرسانی آن آسان باشد، یعنی بتوان به‌سرعت به اطلاعات آن دسترسی داشت و بدون هیچ دردسری آن را به‌روز کرد. بگذارید خیالتان را راحت کنیم؛ برنامه‌ای که استفاده از آن سخت باشد، خواه‌ناخواه مدتی بعد کنار گذاشته می‌گردد.و این یعنی هدف اصلی که ردیابی خلق‌و‌خو بود پژوهشگر نخواهد شد.
۲. امکان شخصی‌سازی مود ترکر
غرض از شخصی‌سازی وجود فضایی برای یادداشت‌کردن است. نوشتن موجباتی که وظیفه بسزایی در تشکیل خلق‌و‌خویی خاص داشته‌اند یا حتی نوشتن احساسات درهمی که در لحظه‌ای خاص به ذهن هجوم می‌آورند. در نتیجه امکان شخصی‌سازی از ویژگی‌های مهمی می‌باشد که باید موقع انتخاب مود ترکر به آن توجه کرد.
۳. داشتن حداکثر امکانات ردیابی و حداقل قیمت
در این برنامه‌ها تنها ثبت خلق‌و‌خو و احوالات لحظه‌ای کافی نیست، بلکه یادداشت‌کردن موجبات خارجی که بر احساسات فرد اثر می‌گذارند هم ضروری است. دنبال ردیابی باشید که بتوان اطلاعات راجع به خواب، رژیم غذایی، ورزش، داروها و دوره‌های درمانی را در آن وارد کرد.
برنامه‌های رایگان بیشتر وقت‌ها تمام امکانات و امکان‌های برنامه‌های پولی را پوشش نمی‌دهند. از طرفی بعضی از برنامه‌های گران هم ارزش مبلغ پرداختی را ندارند. در نتیجه قیمت را در نظر بگیرید و قبل از خرید نسخه پولی، دنبال نسخه آزمایشی رایگان باشید.
چند نکته قبل استفاده از مود ترکر
به‌رغم شمار خیلیزیاد برنامه‌های ردیاب احوالات و سلامت روان، اثربخشی اغلب این برنامه‌ها از دید علم بالینی اثبات نشده است و حتی تعدادی از آنها اثرات مخربی داشته‌اند.
این برنامه‌های ردیاب هرگز نباید جایگزین درمان یا صحبت با متخصصان سلامت روان شوند. به هر حال اگر هم اکنون از این برنامه‌ها استفاده می‌کنید، باید بدانید که این برنامه شاید نتواند بهترین روش‌های ممکن برای فرضا رفتاردرمانی شناختی را در اختیار شما قرار دهد.
پس از آنکه تصمیم گرفتید یکی از این برنامه‌های مود ترکر را دانلود کنید، می‌توانید نظر یک متخصص سلامت روان را درباره آن برنامه بپرسید.
شما بگویید
نظر شما درباره این برنامه‌ها چیست؟ به‌نظرتان واقعا چقدر می‌توانند به توسعه سلامت روان ما کمک کنند؟ اگر پس از مطالعه این مطلب مشتاق شده‌اید درباره مود ترکرها بیشتر بخوانید، خواهشمندیم یافته‌های خود را با ما و همراهانمان هم به اشتراک بگذارید. منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم.
