پس از جنجال‌های تشکیلشده بر سر طرح صیانت، بحث اینترنت ماهواره ای در کشور ما داغ شد. تعدادی با انتشار تصاویر وسایل راجع به این اینترنت، از رسیدن آن به ایران خبر دادند. منتها آیا اینترنت ماهواره ای در ایران قابل‌دسترسی است؟ برای جوا دادن به این پرسش و سوالاتی دیگر این مطلب را تا پایان مطالعه کنید.
اینترنت ماهواره ای چیست؟
ایده استفاده از ماهواره‌ها برای دسترسی به اینترنت به ۳۰ سال قبل یعنی دهه ۹۰ میلادی بازمی‌گردد. استفاده از ظرفیت ماهواره‌ها برای جابه‌جایی داده بین کاربران اولین بار در سال ۱۹۹۳ مورد تحقیق قرار گرفت. منتها در آن زمان تاکنون کاربران اینترنت در جهان خیلی پیشرفت نیافته بودند. سرمایه‌گذاران هم اشتیاق خیلیی به استفاده از این روش نداشتند.
یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های اینترنت ماهواره ای راجع به شرکتی به‌نام Teledesic بود. این شرکت با پشتیبانی مایکروسافت نیت داشت صدها ماهواره را در مدار نزدیک زمین قرار دهد و اولین شبکه اینترنت ماهوارهای را تشکیل کند. پروژه بلندپروازانه و ۹میلیارددلاری این شرکت در سال ۲۰۰۳ شکست خورد. یکی از علل شکست این پروژه در آن زمان، گران‌قیمت و یک‌بارمصرف بودن موشک‌های ماهواره‌بر و هزینه بالای وسایل الکترونیکی به‌کاررفته در ماهواره‌ها بود.
با توسعه علم و تکنولوژی در سال ۳۰ سال گذشته از یک سو و با رشد و پیشرفت استفاده از اینترنت در سراسر جهان از طرفی، دوباره این شرایط فراهم شده تا سرمایه‌گذاران و شرکت‌های گوناگون وارد رقابت برای کسب بازار اینترنت ماهواره ای شوند. در این میان، یک نام بیشتر از همه در سال‌های گذشته بر سر زبان افتاده است: اینترنت ماهواره ای استارلینک.
پروژه اینترنت ماهواره ای استارلینک چیست؟
استارلینک نام پروژه‌ای می‌باشد که شرکت فضایی اسپیس‌ایکس از سال ۲۰۱۵ آن را شروع کرده است. غرض از این پروژه تشکیل شبکه اینترنت ماهواره ای پرسرعت با کمک ماهواره‌هایی می‌باشد که این شرکت خود آنها را تولید و به فضا پرتاب می‌کند. ماهواره‌های این شرکت، که هرکدام حدود ۲۶۰ کیلوگرم وزن دارند، در فاصله ۵۵۰کیلومتری از زمین قرار می‌گیرند. آنها آرایه‌ای از ماهواره‌ها را تشکیل می‌کنند و منطقه خاصی را زیر پوشش خود قرار می‌دهند.
پیش‌بینی می‌گردد.برای پوشش بخش بزرگی از کره زمین، به ۳۰هزار ماهواره نیاز باشد. تا به امروز، این شرکت توانسته ۱۸۰۰ ماهواره را در مدار قرار دهد. بخش‌هایی از آمریکا، کانادا و سایر نقاط برگزیده در برنامه آزمایشی این شرکت قرار دارند. برای درک بزرگی کاری که شرکت اسپیس‌ایکس و مالک بلندپروازش، ایلان ماسک، در پیش‌اند رغبت بدانید کل ماهواره‌هایی که تا پیش از شروع این پروژه در مدارهای گوناگون به گرد زمین می‌چرخیدند فقط ۴۳۰۰ عدد بودند.
نحوه استفاده از اینترنت استارلینک چگونه است؟
برای استفاده از اینترنت ماهواره ای استارلینک رغبت یک بشقاب گیرنده و فرستنده و وسایل همراهش را بخرید و آن را در مکان مناسب نصب کرد. این سخت‌افزارها هم در خود شرکت اسپیس‌ایکس تولید می‌شوند. هدف اینترنت ماهوارهای این می‌باشد که اینترنت را به نقاطی از دنیا ببرد که امکان دسترسی به اینترنت را ندارند.
توجه کنید که بخش بزرگی از اینترنت جهان هم اکنون توسط کابل‌های مسی و اخیراً فیبر نوری تأمین می‌گردد.که محدودیت‌های خاص خود را دارد. منتها اینترنت ماهواره ای در پی آن است تا پوشش سراسری و جهانی اینترنت را تقریبا در هر نقطه در اختیار کاربرانش قرار دهد.
معایب و مزایا اینترنت ماهواره ای استارلینک کدام‌اند؟
مثل هر پروژه بزرگ دیگری، اینترنت ماهواره ای استارلینک مزایایی دارد و هم مشکلاتی را به وجود می‌آورد. یکی از مزایای مهم این پروژه تأمین نیاز اینترنت مناطقی از جهان می‌باشد که به‌علل گوناگون نمی‌توان با کابل به آنها اینترنت رساند؛ به عنوان نمونه، مناطق کمتر پیشرفت‌یافته یا دورافتاده از شهرها همچون مشتریان بالقوه این اینترنت‌اند.
منتها علاوه بر این مزایا معایبی را هم می‌توان برشمرد. استفاده از تعداد زیادی ماهواره در مدارهای نزدیک به زمین سبب اخلال در رصد عادی و حرفهای آسمان شب می‌گردد. در سال ۲۰۱۹، انجمن جهانی ستاره‌شناسی بیانه‌ای منتشر و در آن به اخلال ماهواره‌های این شرکت در رصد آسمان شب اعتراض کرد. این موضوع سبب شد شرکت اسپیس‌ایکس برای پیشگیری از شدت‌گرفتن این مشکل در سال‌های آینده، طراحی ماهواره‌های خود را اصلاح کند. به‌روشی که آنها بازتاب نوری خیلی کمتری تشکیل کنند.
مدیر پروژه استارلینک در این رابطه می‌گوید:
ما می‌خواهیم مطمئن شویم کودکان بتوانند کماکان آسمان شب را رصد کنند. گرچه دیدن ماهواره‌های شرکت ما برای آنها جذاب است، آنها باید به سایر اجرام آسمانی نگاه کنند و چیزی مزاحم این کار نشود. ما به همکاری با ستاره‌شناسان برجسته در سراسر جهان ادامه می‌دهیم و در پی راهکارهای گوناگون برای تأمین نیاز آنها به آسمان شب و کاهش بازتاب نوری ماهواره‌های خود هستیم.
از این گذشته، از موارد دیگر معایب مهم اینترنت ماهوارهای تأثیرپذیری شبکه از تغییرات آب‌وهوایی است. تجمع برف، بارش شدید باران یا وزش باد شدید شاید روی سرعت و کیفیت کار بشقاب گیرنده فرستنده اثر منفی بگذارد.
سرعت اینترنت ماهواره ای چقدر است؟
از مهم‌ترین ملاک‌ها برای بررسی کیفیت خدمات هر شرکت تأمین‌کننده اینترنت سرعتی می‌باشد که آن شرکت به مشتریان عرضه می‌کند. اینترنت ماهواره ای استارلینک هم اکنون سرعتی بین ۵۰ تا ۱۵۰ مگابیت بر ثانیه را در اختیار کاربرانش قرار می‌دهد. تأخیر انتقال داده هم چیزی در حدود ۲۰ تا ۴۰ میلی‌ثانیه است. گرچه سرعت اینترنت ماهواره ای تاکنون با رقیب زمینی‌اش فاصله زیادی دارد، ایلان ماسک وعده داده با قرارگرفتن تعداد بیشتری ماهواره در مدار و پیشرفت وسایل و پیشرفت زیرساخت‌ها، سرعت اینترنت را تا ۳۰۰ مگابیت بر ثانیه خواهند رساند.
از آنجا که سرعت پیشرفت شبکه فیبر نوری در نقاط گوناگون جهان خیلی کمتر از سرعت ارسال ماهواره‌های استارلینک است، گویا اینترنت ماهواره ای خیلی سریع‌تر از اینترنت فیبر نوری در جهان پیشرفت خواهد یافت؛ به عنوان نمونه، موشک پرقدرت فالکون ۹ شرکت اسپیس‌ایکس در هر نوبت ۶۰ ماهواره را در مدار قرار می‌دهد و با وجود اینکه خود این موشک را می‌توان بارها و بارها مورد استفاده مجدد قرار داد.
قیمت اینترنت استارلینک چقدر است؟
هم اکنون، قیمت وسایل لازم برای استفاده از این اینترنت ۵۰۰ دلار است. این مبلغ، با درنظرگرفتن قیمت دلار، برابر ۱۲میلیون و ۵۰۰هزار تومان است. ضمناً، هزینه اشتراک ماهانه این سرویس، ۹۹ دلار در ماه مشخص شده که حدود ۲٫۵میلیون تومان خواهد شد.
گرچه هزینه ۹۹دلاری برای اینترنت ماهواره ای برای مصرف‌کنندگان جهانی گران‌تر از رقبای زمینی است، پیش‌بینی می‌گردد.هزینه اشتراک و هم هزینه وسایل موردنیاز به‌مرور کاهش یابند. توجه کنید که سایر شرکت‌ها هم در حال ورود به بازار ۱تریلیون‌دلاری اینترنت ماهواره ای هستند و این رقابت‌ها می‌تواند سبب افزایش کیفیت و کاهش قیمت‌ها شود.
آیا اینترنت ماهواره ای استارلینک در دسترس ایرانیان است؟
با جست‌وجوی نام ایران در وب‌سایت استارلینک پاسخ این سؤال را درمی‌یابید. هم اکنون، ایران و بسیاری دیگر از مناطق جهان زیر پوشش این پروژه نیستند. منتها مسئله ایران تنها قرارگرفتن در پوشش این شبکه نیست، چالش‌ها دیگری وجود دارند.
مشکلات استفاده از اینترنت ماهواره ای استارلینک در ایران
مشکلات استفاده از اینترنت ماهوارهای در کشور ما را می‌توان به ۳ دسته تقسیم کرد:
۱. مشکلات سیاسی، قانونی و تضاد منافع
از آنجا که شرکت اسپیس ایکس شرکت خصوصی آمریکایی است، برای آنکه بتواند خدمات خود را به کاربران سراسر جهان عرضه کند، در کنار قوانین بین‌المللی حاکم بر ارتباطات دیجیتال، باید با دولت‌های کشورها هم در ارتباط باشد. حال پرسش این می‌باشد که با توجه به مشکلات بین ایران و آمریکا، آیا این شرکت اساسا در پی تأمین اینترنت ماهواره ای برای شهجریانان ایران خواهد بود؟ پس از دادن چراغ سبز به اسپیس‌ایکس از سوی دولت آمریکا هم مشکل ارسال و دریافت سخت‌افزار لازم کماکان برقرار است.
از طرفی، ضعف قانون‌گذاری و تنگ‌نظری‌های قانون‌گذاران در کشور و ضمناً، منافع دولت به‌عنوان یکی از عرضه‌دهندگان اینترنت، هم می‌تواند شرایط‌های استفاده از این اینترنت در کشور را با مشکل مواجه کند.
۲. مشکلات برآمده از تحریم‌ها
اگر شرکت اسپیس‌ایکس مصمم به عرضه اینترنت به شهجریانان ایران باشد، پرسش اینجمی‌باشد که شهجریانان چگونه قرار است هزینه‌های راجع به این سرویس را به حساب این شرکت منتقل کنند، آن‌هم زمانیکه برحسب تحریم‌ها و عدم‌پذیرش مفاد اف‌ای‌تی‌اف، شهجریانان ایران در انتقال پول به خارج از کشور با سختی زیادی مواجه‌اند.
در نهایت، غیرمحتمل می‌باشد که این شرکت خدمات اینترنت ماهواره ای رایگان به شهجریانان ایران عرضه کند؛ مگر آنکه هزینه‌های آن از جایی دیگر تأمین شود.
۳. گران‌تربودن اینترنت ماهواره ای برای ایرانیان با توجه به سقوط ارزش پول ملی
حتی اگر موارد گفته‌شده هم به‌شکلی مرتفع شود، کماکان هزینه‌های اینترنت ماهواره ای برای اغلب شهجریانان ایران خیلیگران است. حتی اینترنت کنونی عرضه‌شده در کشور هم به نسبت با استانداردهای جهانی گران است. با جریان تورم کنونی، چه‌بسا اغلب شهجریانان مجبور به حذف سهم اینترنت از هزینه‌های خانوار خود گردند. در چنین وضعیتی، دور از انتظار است تعداد زیادی از شهجریانان ایران بتوانند هزینه‌های این اینترنت را پرداخت کنند.
اخطار! مراقب کلاه‌برداران باشید
پس از جنجال‌های تشکیلشده در طرح صیانت، اینترنت ماهواره ای در فضای مجازی بر سر زبان‌ها افتاد. تعدادی هم با انتشار تصاویر دستگاه اینترنت ماهواره ای و وسایل استارلینک از رسیدن این اینترنت به کشور خبر دادند. گرچه ایلان ماسک از فعال شدن ماهواره‌های استارلینک بر فراز ایران خبر داده است، برای دریافت خدمات نیاز به سخت‌افزاری می‌باشد که عرضه آن از سوی اسپیس‌ایکس به‌عنوان مجری پروژه استارلینک، تاکنون در کشور ایران ممکن نیست؛ در نتیجه، تمام تبلیغ راجع‌به فروش وسایل و افتتاح اینترنت ماهوارهای استارلینک کلاه‌برداری است.
شما درباره اینترنت ماهواره ای چه می‌دانید؟ سوالات و نظرات خود را با ما در بین بگذارید.
