NFT چیست و چه مناسب دارد؟ چیزی درباره توکن‌های غیرقابل‌تعویض (Non-fungible tokens) شنیده‌اید؟ امروزه هرجا می‌رویم، حرف رمزارزها و توکن‌های ان اف تی است. می‌گویند بازار این دارایی‌های دیجیتالی قابل‌خریدوفروش داغ است و سودهای زیادی به همراه می‌آورند. پس واجب می‌باشد که با آنها و کاربردشان آشنا شویم.
NFT چیست و چرا اهمیت دارد؟
هر ان اف تی (NFT) نماینده اشیایی حقیقی یا غیرحقیقی در دنیای واقعی است. مثلا این توکن‌ها می‌توانند نماینده یک اثر هنری، ویدئو یا موسیقی باشند. NFT را اینترنتی خریدوفروش می‌کنند و برای معامله هم بیشتر وقت‌ها از رمزارزها استفاده می‌گردد. نرم‌افزار رمزگذاری ان‌اف‌تی‌ها هم مشابه برنامه رمزارزهای دیگر است.
هر توکن دارایی دیجیتالی رمزنگاری‌شده‌ای می‌باشد که می‌توانید آن را خریدوفروش کنید. ان اف تی‌ها از سال ۲۰۱۴ در بازار هستند، اما مدتی می‌باشد که معروف شده‌اند و همه‌جا را تسخیر کرده‌اند. کاربران از این توکن‌ها برای معامله آثار هنری دیجیتالی بهره می‌برند.
در سال ۲۰۲۱ میلادی (سال ۱۴۰۰ شمسی)، ارزش بازار توکن‌های مذکور به رقم قابل‌توجه ۴۱هزارمیلیارد دلار رسید. این مقدار برابر ارزش تقریبی کل بازار هنرهای زیباست، یعنی مبلغی که هنر در دنیای واقعی تا به حال به خود ندیده است.
به‌روش کلی، NFTها منحصربه‌فرد هستند و کُدهای هویتی مخصوص دارند و همین سبب می‌گردد.که حالتی تجملاتی و کمیاب پیدا کنند. این خاصیت در تقابل با رمزارزهای دیگر است. تعداد رمزارزها بیشتر وقت‌ها بی‌شمار است و انگار به منبعی نامتناهی وصل هستند و عرضه و تقاضا می‌باشد که روی ارزش‌شان اثر می‌گذارد.
امروزه وضعیت ان اف تی چیست؟
امروزه، بیشتر ان‌اف‌تی‌ها تولیدات دیجیتالی هستند که در گذشته در دنیای واقعی خلق شده‌اند. مثلا ویدئوهایی از بازی‌های لیگ بسکتبال آمریکا (NBA) یا هنرهای دیجیتالی که در شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام معروف شده‌اند هم می‌توانند در قالب NFT معامله شوند.
یکی از هنرمندان معروف در شرایط هنر دیجیتالی مایک وینکلمن (Mike Winklemann)، معروف به بیپل (Beeple)، است. او تابلویی از ۵هزار نقاشی روزانه خود را به‌عنوان NFT در حراج معروف کریستی به‌قیمت ۶۹٫۳میلیون دلار فروخت. شاید بپرسید وقتی همه می‌توانند در اینترنت چنین اثری را ببینند، چرا به این میزان ارزشمند و گران است.
علتش این می‌باشد که NFT به صاحبش اجازه می‌دهد مالکیت اصل اثر را از آنِ خود کند. هر NFT شناسه هویتی مخصوص به خود را دارد که نقش سند مالکیت را برای خریدار توکن بازی می‌کند.
اگر بخواهیم صادق باشیم، خودنمایی با مالکیت ان‌اف‌تی‌های معروف خیلی خودنمایی کرده است. در اصل شاید خود توکن‌ها آن‌قدر ارزشمند نباشند و این نام و حواشی‌شان می‌باشد که آنها را ارزشمند و مالکیتشان را مهم می‌کند.
تفاوت رمزارزهای دیگر با NFT چیست؟
روش برنامه‌نویسی ان اف تی شبیه روشی می‌باشد که برای اتریوم و بیت‌کوین (معروف‌ترین رمزارزهای دنیا) استفاده می‌گردد. مسلما این تنها شباهت NFT به رمزارزهای دیگر است.
پول‌های حقیقی و رمزارزها قابل‌مبادله هستند و ارزش‌شان هم همیشه برابر است. مثلا همیشه ارزش یک دلار برابر ارزش یک دلار دیگر است. ارزش بیت‌کوین‌های گوناگون هم با یکدیگر برابر است.
همین ویژگی سبب می‌گردد.که رمزارزهایی مثل بیت‌کوین و ارز شیبا به‌سادگی در بستر شبکه‌های غیرمتمرکزی مثل بلاک‌چین قابل‌معامله باشند. شبکه‌های بلاک‌چین با نظارت کاربران فعالیت می‌کنند و هیچ ناظر و هسته مرکزی خاصی آنها را مدیریت و سازمان‌دهی نمی‌کند، اما داستان ان‌اف‌تی‌ها فرق می‌کند. هر ان اف تی امضای دیجیتالی مخصوصی دارد که مانع از برابری ارزش آن با ان‌اف‌تی دیگر می‌گردد. مثلا ویدئویی که از صحنه‌های هیجان‌انگیز لیگ بسکتبال آمریکا به حالت NFT درآمده است با نقاشی دیجیتالی یک هنرمند از دید ارزش مادی برابر نیست.
نحوه کارکرد NFT چیست؟
مکانیسم ارز NFT چیست و چگونه کار می‌کند؟ این توکن‌ها در بستر بلاک‌چین یا همان شبکه‌های غیرمتمرکز به‌وجود می‌آیند. این شبکه‌ها مدیر و سازمانی مرکزی برای کنترل و مدیریت ندارند و همه امورشان بر عهده کاربران است. تراکنش‌ها و اقدامات گوناگون در چنین شبکه‌هایی شفاف و با آگاهی کل کاربران انجام می‌شوند.
ان‌اف‌تی‌ها می‌توانند از اشیایی دیجیتالی ساخته یا ضرب شوند که نماینده اشیایی حقیقی یا غیرحقیقی‌اند، مثل:
- هنرهای گرافیکی؛
- تصاویر متحرک گرافیکی (GIFs)؛
- ویدئوها و صحنه‌هایی جذاب از ورزش‌های گوناگون؛
- اشیای موجود در کلکسیون‌ها؛
- موسیقی؛
- کتانی‌های مجازی با طراحی‌های منحصربه‌فرد؛
- اسکین‌های (SKIN) بازی‌های مجازی و ویدئویی.
اسکین‌ها در بازی‌های ویدئویی کاربرد دارند. در این بازی‌ها، سلاح‌ها، پوشش‌ها و امکان‌هایی وجود دارند که به آنها اسکین یا پوسته گفته می‌گردد.و کاربران با بهره‌مندی از آنها می‌توانند در بخش‌های گوناگون بازی به‌مناسبی عمل کنند. این خاصیت‌ها که اسکین نام دارند در قالب NFT به فروش می‌رسند.
فروش توئیت‌ها در قالب NFT
حتی توئیت‌ها (پُست‌های شبکه اجتماعی توئیتر) هم می‌توانند حکم NFT را داشته باشند. جک دورسی که هم‌موسس توئیتر است، نخستین توئیت خود را به‌عنوان NFT به‌قیمت ۲٫۹میلیون دلار فروخته است.
ان‌اف‌تی‌ها تا حدی شبیه اشیای موجود در کلکسیون‌ها هستند، با این تفاوت که حالت دیجیتالی دارند. مثلا به‌جای اینکه کاربری تابلویی بخرد و به دیوار بیاویزد، فایل دیجیتالی‌اش را می‌خرد و صاحبش می‌گردد.
هر NFT می‌تواند فقط یک مالک داشته باشد. خالقان آنها هم امضای مخصوص به اثر خود را دارند و مالک آن به شمار می‌جریان. به‌عبارت کامل‌تر، خالق هر ان‌اف‌تی می‌تواند آن را بفروشد اما حق امضای اثر کماکان متعلق به سازنده‌اش خواهد بود.
کاربردهای NFT چیست؟
بلاک‌چین و NFTها به هنرمندان و تولیدکنندگان محتوا اجازه می‌دهند که از آثارشان نفع مالی ببرند. مثلا نقاشان برای نمایش و فروش آثارشان دیگر محدود به گالری‌ها و حراجی‌های حضوری نخواهند بود و رغبت اثر هنرمند در قالب NFT مستقیم به مشتری فروخته شود.
حق و حقوقی که برای دو طرف معامله در نظر گرفته می‌گردد.هم می‌تواند امکان رسیدن به سود را برای هنرمندان بیشتر کند. اگر هنرمند با خریدار توافق کند که با هر بار فروش اثر درصدی سود به او برسد، در طی سال‌ها از کارش درآمدزایی می‌کند.
مسلما کاربردهای NFT به درآمدزایی برای هنرمندان محدود نمی‌گردد. برندهای معروفی مثل تاکوبل (Taco Bell) هم ان‌اف‌تی‌هایی ساخته‌اند و با فروش‌شان به خیریه‌ها کمک می‌کنند. افراد معروفی مثل اسنوپ داگ یا اِمینم هم در دنیای ان‌اف‌تی‌ها حضوری فعال دارند و به بازارش رونق داده‌اند.
نحوه ساخت و فروش NFT چیست؟
هر فایل چندرسانه‌ای (multimedia) می‌تواند به NFT تبدیل شود؛ عکس، متن، فایل صوتی یا ویدئویی از واقعه‌ای پرطرف‌دار و مهم. علاوه بر اینها، چیزهای دیگری مثل آیتم‌های موجود در بازی‌های مجازی (آواتارها، اسلحه‌ها، واحدهای پولی) و زمین‌های مجازی در متاورس (metaverses) را هم می‌گردد.به NFT تبدیل کرد.
هر فایل دیجیتالی می‌تواند به شکل NFT دربیاید. با انتخاب فایل دلخواه و فرمتش، ان‌اف‌تی برای عرضه و فروش آماده می‌گردد. فایل‌های تصویری بیشتر وقت‌ها در قالب فرمت PNG یا GIF عرضه می‌شوند. برای فایل‌های متنی هم فرمت PDF شایع است. فایل‌های صوتی و ویدئویی هم در قالب‌های MP3 و MP4 عرضه می‌شوند.
نحوه مشخص ارزش هر NFT چیست؟
قانون خاصی برای قیمت‌گذاری وجود ندارد و تولیدکننده و فروشنده ان‌اف‌تی تصمیم می‌گیرند هر توکن را به چه قیمتی بفروشند. مسلما اگر NFT منحصربه‌فرد و فقط یکی از آن موجود باشد، ارزش بیشتری خواهد داشت. اگر از NFT چند کپی موجود باشد، ارزشش کمتر می‌گردد.
قوانین گوناگونی وجود دارند که برای معامله ان‌اف‌تی‌ها به کار می‌جریان. مثلا بعضی از معاملات با این شرط پیش می‌جریان که فروشنده اولیه از فروش‌های بعدی توکن هم درصد مشخصی سود ببرد.
مراحل ضرب یا همان تولید NFT:
- دسترسی به رایانه؛
- ورود به بسترهای معروف تولید NFT؛
- ثبت‌نام و انتخاب گزینه خلق NFT در پلتفرم؛
- بارگذاری فایل دیجیتالی دلخواه و نهایی‌کردن خلق ان اف تی.
پس از خلق NFT، باید دنبال بستری مناسب برای فروش آن باشید. یکی از بازارهای خریدوفروش NFT را انتخاب و اثرتان را برای فروش در آن عرضه کنید.
نحوه خرید NFT چیست؟
اگر می‌خواهید NFT بخرید، لازم است چند نکته مهم را بدانید. پیش از هرچیز باید کیف پول دیجیتالی برای ذخیره‌کردن رمزارزها و ان‌اف‌تی‌ها داشته باشید. برحسب اینکه NFT موردنظرتان با چه رمزارزی خریدوفروش می‌گردد. به خرید مقداری از آن رمزارز هم نیاز خواهید داشت.
مثلا اگر قرار است NFT موردنظرتان با اتر (Ether) خریده شود، به مبلغی از این رمزارز مطابق با ارزش ان‌اف‌تی مذکور در کیف پولتان نیاز خواهید داشت.
می‌توانید با کارت اعتباری در بسترهای مخصوص رمزارزهای گوناگون بخرید. این بسترها عبارت‌اند از:
- کوین‌بیس (Coinbase)؛
- کراکن (Kraken)؛
- ای‌تورو (eToro)؛
- پی‌پَل (PayPal)؛
- رابین‌هود (Robinhood).
پس از خرید رمزارز، آن را از صرافی به کیف پولتان منتقل کنید. یادتان باشد که خرید رمزارز یا معامله‌اش در صرافی‌ها کارمزد هم دارد و درصدی از مبلغ تراکنشتان به‌عنوان کارمزد از حسابتان کسر می‌گردد.
بازارهای معروف خرید NFT
با داشتن کیف پول دیجیتالی و مبلغی رمزارز برای خرید ان اف تی می‌توانید به بازارهای معروف زیر بروید و ان‌اف‌تی موردنظرتان را بخرید:
- اوپن‌سی (OpenSea.io)؛
- رِریبل (Rarible)؛
- فاندیشن (Foundation).
معایب و مزایا ارز NFT چیست؟
این توکن‌ها هم برتری دارند و هم عیب. مثلا امکان درآمدزایی برای هنرمندان و افرادی که فایل‌های دیجیتالی ارزشمند تولید می‌کنند از مزایای آن است. درآمد زیادی از خریدوفروش ان اف تی های معروف نصیب افراد می‌گردد.که راهی برای درآمدزایی است.
مسلما نباید فراموش کنید که هیچ ارگان و دولتی از بازار این توکن‌ها پشتیبانی قانونی نمی‌کند و اصلا قانونی رسمی درباره‌شان وجود ندارد. همین مسئله سبب افزایش خطر سرمایه‌گذاری در بازار ان‌اف‌تی‌ها می‌گردد. چیزی که پیشینه خیلیی ندارد و آینده‌اش هم معلوم نیست، ریسک سرمایه‌گذاری دارد.
معروف‌ترین ان‌اف‌تی‌ها
شاید معروف‌ترین ان اف تیِ امروزه کریپتوکیتی (cryptokitties) باشد. این توکن‌ها در نوامبر ۲۰۱۷ (حوالی آبان و آذر ۱۳۹۶) رونمایی شدند و هرکدام از آنها طرحی از بچه‌گربه‌ای کارتونی دارند. هر توکن طرحی منحصربه‌فرد و قیمتی مخصوص به خودش به اتر (ether) دارد. چند هفته پس از رونمایی از این توکن‌های NFT، طرف‌داران سینه‌چاکی برای آنها پیدا شدند و میلیون‌ها دلار اتر برای خریدشان صرف شد.
ان اف تی معروف دیگر مجموعه بورد ایپ یات کلاب (Bored Ape Yacht Club) است. قیمت بالا و حضور افراد معروف در بازار خریدوفروش این توکن‌ها سبب پرشورترشدن معاملاتشان شده است.
NFT بخریم یا نخریم؟
این روزها همه دنبال خرید NFT هستند، اما این کار درست است؟ واقعیت این می‌باشد که کسی نمی‌داند آینده ارز دیجیتال NFT چیست و در آینده چه اتفاقی برایش خواهد افتاد. شاید احتیاط و سرمایه‌گذاری محدود در بازارهای ان‌اف‌تی بهتر باشد.
تصمیم‌گیری درباره سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی گوناگون تصمیمی شخصی است. خودتان باید با توجه به بودجه، شرایط زندگی و مسلما مقدار خطرپذیری‌تان دست به سرمایه‌گذاری بزنید و داستان NFT هم همین است.
یادتان نرود که ممکن است ان اف تی‌هایی که می‌خرید در آینده به فروش نرسند. شاید هم ارزش‌شان در زمان فروش کمتر از زمان خرید شود. واقعیت این می‌باشد که بازار رمزارزها و NFT وضعیت خیلی مشخصی ندارند و آینده‌شان شفاف نیست. پس احتیاط هنگام فعالیت در چنین بازارهایی ضروری است.
شما بگویید
تا به حال در بازار ان اف تی فعالیت کرده‌اید؟ لطفا تجربه‌ها و نظرات خود را با ما هم در بین بگذارید.
